Annotatsiya. «O’zbekiston tarixi» bo’yicha tayyorlagan ma’ruza matnlari fanning barcha ma’lumotlarini o’z ichiga qamrab olgan. O’quvchilarning tarix sohasidagi bilimlarini shakillantirishga qaratilgan

Jamoat tashkilotlari huquqlarining cheklanganligi. Kasaba uyushmalari eng ommaviy mehnatkashlar tash-kiloti bo’lgan. O’zbekiston kasaba uyushmalarining eng muhim vazifalari mehnat sharoitlarini, mehnatkashlar-ning turmush va dam olish sharoitlarini yaxshilash, ularning haq-huquqlari va manfaatlarini himoya qilish-dan iborat edi. Biroq 1970—1985-yilIarda ular ham boshqarishning ma'muriy-buyruqbozlik tizimi ta'siridan chetda qolmadi. Korxona rahbari kasaba komitetiga buyruq bera olar, kasaba komiteti esa ma'muriyatning xohish-istagiga itoatkorona bo’ysunardi. Totalitar tuzum kasaba uyushmalarini mehnatkashlarning manfaatlarini himoya qilish huquqidan amalda mahrum etdi. Partiya organlari ularning faoliyatiga mudom aralashar edi. Kasaba uyushmalarini mustahkamlash bahonasida par-tiya komitetlari uyushmalarga rahbarlikka ko’pincha partiya kadrlarini tavsiya etardi.

Partiya organlari yoshlar tashkilotlari va boshqa jamoat tashkilotlariga ham qonunga xilof ravishda tazyiq o’tkazib keldi. O’zbekiston Kompartiyasi MK o’zining qarori bilan yoshlar tashkilotiga xotin-qizlar o’rtasida siyosiy-tarbiyaviy ishlarni olib borishni tubdan o’zgar-tirishni, O’zbekiston yozuvchilar, kompozitorlar, ras-somlar uyushmalariga respublika ayollari haqida yangi asarlar yaratishni tashkil qilishni va boshqa vazifalarni yukladi. Bundan ko’rinadiki, partiya organJari jamoat tashkilotlari ustidan hukmronlik qilgan. Ular partiya idoralarining ko’rsatmalarini bajarishga majbur bo’lganiar. Bajarmagan rahbarlar o’z lavozimlaridan ozod etilardi.

o’sha davrda «partiya nomenklaturasi» (partiya organlari bilan kelishib tayinlanadigan lavozimlar) deb atalgan tartib-qoida mavjud edi. Mas'ul lavozimlarga partiya a'zolari tayinianar edi. Shu bilan birga, sovet apparati, jamoat tashkilotlari rahbarlari partiya markaziy komiteti, viloyat, shahar va tuman komitetlari hay'atiga kiritilgan. Natijada sovet, kasaba uyushmalari, boshqa jamoat tashkilotlari partiya organlari bilan qo’shilib, bir bo’lib ketdi. Shu yo'1 bilan partiya organlari ularni o’ziga to’la bo’ysundirib oldi.

Sovet, jamoat tashkilotlarining partiya organlariga tobeligi ijodiy faoliyatning susayishiga, to’rachilik va qog’ozbozlikka olib keldi. Ma'muriy-buyruqbozlik tizi-mi, partiya tashkilotlarining buyruq berib rahbarlik qilish usulining kuchayishi va mayda vasiyligi amalda jamoat tashkilotlari huquqlarini chekladi, bu tashkilotlar ommadan ajralib, mehnatkashlar oldida o’z obro'-e'ti-borlarini yo’qotdilar. O’zbekiston Kompartiyasi va uning quyi tizimlari, butun KPSSda bo’lganidek, jamiyatdagi to’rachilik ko’rinishlariga qarshilik ko’rsatmadi, ma'muriy-buyruqbozlik tizimiga payvasta bo’lib qo’-shilib ketdi. Partiya rahbarlik qilishning ma'muriy, zo’ravonlik usul-amallarini o’ziga qurol qilib oldi, siyosiy tashkilotga xos xususiyatlarini tobora yo’qotib bordi.

O’zbekiston Kompartiyasi Markaziy Komitetidagi soha bo’limlarining aksari daviat boshqaruvi soha tizim-larini takrorlar edi. Mavjud ma'lumotlarga ko’ra, partiya plenumlarida ko’rilgan masalalarning 80 foizga yaqini xo’jalik sohasiga tegishli bo’lgan. Paxtachilik, chorvachi-lik, umuman, qishloq xo’jaligi, sanoat qurilishi va boshqa sohalarning vazifalari va rivojlanish istiqbollarini plenum qarorlari belgilab berardi. Bu qarorlar xo’jalik organlarining shu masalalar yuzasidan bergan buyruq va ko’rsatmalaridan kam farq qilardi. Partiya organlari xo’jalik muammolariga sho’ng’ib ketib, odamlar bilan ishlashga, siyosiy masalalarga, ijtimoiy va ma'naviy hayot sohalariga e'tiborni susaytirib qo’ydilar.

o’tgan yillarda respublikaning partiya, sovet organ-lari, jamoat tashkilotlari markaz nazorati ostida amalga oshirgan ishlar hayot talablariga javob berolmay qoldi. Ma'muriy-buyruqbozlik yo’li bilan bu siyosatni amalga oshirishga urinish natija bermadi. O’zbekiston iqtisodi-yotining rivojlanish sur'atlari tobora pasayib, respublika-da iqtisodiy va ijtimoiy tanglik kuchayib bordi.