Annotatsiya. «O’zbekiston tarixi» bo’yicha tayyorlagan ma’ruza matnlari fanning barcha ma’lumotlarini o’z ichiga qamrab olgan. O’quvchilarning tarix sohasidagi bilimlarini shakillantirishga qaratilgan

Qishloq mehnatkashlarining ahvoli. Oziq-ovqat yetkazuvchi qishloq xo’jaligi respublika ehti- yqjlarini aslo qondirmas edi. O’zbekistonda aholi jon boshiga oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarish belgi-langan fiziologik me'yorlardan ancha kam bo’ldi.

Mustabid sovet hukumati olib borgan siyosat tufayli paxta hosilini oshirish ketidan quvish respublikada oziq-ovqat muammosini hal qilish imkoniyatlarini cheklab qo’ydi. Natijada respublikada aholi jon boshiga go’sht, sut, kartoshka, sabzavot va poliz ekinlarini iste'mol qi-lish ancha kamaydi. Sabzavot-poliz mahsulotlari iste'-moli bo’yicha O’zbekiston boshqa respublikalar o’rtasida 5-o'rinni, meva va rezavor iste'moli bo’yicha 13-o'rinni egallagan. Respublika aholi jon boshiga ishlab chiqarish-da milliy daromad miqdori bo’yicha ittifoqdagi o’rtacha

ko’rsatkichdan 3 baravar orqada edi. Past milliy daro-mad mehnatkashlarning maoshi kamayishiga, ayniqsa, qishloq aholisining moddiy ahvoli yomonlashishiga olib keldi. Buning asosiy sababi O’zbekistonda paxta, pilla va boshqa qishloq xo’jalik mahsulotlariga belgilangan xarid narxlarining juda past bo’lganligi edi.

Paxtachilikni rivojlantirishdan O’zbek xalqi manfaat-dor bo’lmadi. Chunki u mehnatga haq to’lashning past me'yorlariga asoslangan edi. Paxtakor g’allakor, kartosh-ka va karam yetishtiruvchiga nisbatan bir necha baravar ko’p va og’ir mehnat qilsa-da, ulardan kam haq olardi. 80-yillarning o’rtalarida ham, 70-yillardagi singari, dehqonga mavsum boshida terilgan paxtaning har kilosi uchun bor-yo’g’i 4 tiyindan haq to’lanardi. Demak, te-rimning kunlik texnologik normasi 48 kg bo’lganda 1 so’m 92 tiyin ishlay olardi, xolos. Bir tonna paxta yetishtirishga 30 baravar ko’p sarf-xarajat ketsa-da, xarid narxlari atigi 4—5 baravar farq qilardi.

Ko’rinib turibdiki, qishloq xo’jaligi xom ashyosiga narxlarda katta nomuvofiqlik bo’lgan. Bu birinchi nav-batda mehnat haqi darajasiga ta'sir ko’rsatgan. Respub-likamizda bu ko’rsatkich ittifoqning boshqa hududlariga nisbatan ancha past bo’lgan. Chunonchi, qishloq xo’jali-gi xodimining 80-yillar o’rtalaridagi yillik mehnat haqi ittifoq bo’yicha 2200 so’mni, O’zbekistonda esa 1753 so’mni tashkil etardi, ya'ni 21% kam edi.

Qishloq aholisining shaxsiy tomorqa xo’jaliklariga e'tibor berilmadi. Mexanizatsiya darajasining pastligi natijasida ekish, ayniqsa, o’rib-terib olish muddatlari uzayib ketardi, bu esa unumdorlikni pasaytirib yuborar-di. Tomorqa xo’jaliklarining hajmi yildan-yilga qisqarib bordi. Bu qishloq xo’jalik ishlab chiqarishining o’sish sur'atlari pasayishiga, aholini oziq-ovqat mahsulotlari bilan ta'minlashning yomonlashuviga olib keldi. Tomorqa uchastkalarining maydoni 0,07—0,13 gektar-dan oshmasdi. Bundan tashqari, bir necha yuz ming qishloq aholisida umuman tomorqa yeri yo’q edi. Oqi-batda O’zbekiston oziq-ovqat iste'moli, umuman, tur-mush darajasi bo’yicha ittifoqda oxirgi o’rinlardan biriga tushib qoldi.