Annotatsiya o„quv qo„llanma «Yer tuzishda loyihalashning avtomatlashgan tizimlari»

V-BOB.YTLATNING ASOSIY ELEMENTLARI TARKIBI VA
VAZIFALARI
5.1.YTLATning umumlashtirilgan blok-chizmasi
YTLATni tashkil etishning asosiy tamoyillariga va yer tuzishni loyihalas- hning vazifalariga mos tarzda uning umumlashtirilgan blok-chizmasini quyidagi tarzda ko’rsatish mumkin (1-jadval).
1-jadval
YTLATning asosiy elementlari

Belgilar	Nomlari
YEA	Boshqaruvning muloqatli tizimi
YEM	Loyihachini uslubiy qo’llab-quvvatlash tizimi
EG	Boshlang’ich plan-xarita materiallarini kiritish va oldindan qayta ishlash tizimi
YET	Atributiv (xususiy) ma’lumotlarni kiritish tizimi
YER	Grafikaviy va atributiv ma’lumotlarni o’zgartirish tizimi
YES	Loyihalash tizimlari (ayrim muammoli yer tuzish masalalarini yechishni ta’minlovchi pastki tizimlar to’plami)
YEK	Ma’lumotlarga avtomatlashgan ishlav berish va tartibga keltirish tizimi
YEN	Yerni baholash tizimi; kadastr ko’rsatkichlarini hisobga olish va ishlav berish
YEO	Yechimlar variantlarini baholash tizimi
ES	Me’yoriy baholash tizimi
EBT	Atributiv ma’lumotlarning avtomatlashtirilgan banki
EBG	Grafikaviy ma’lumotlarning avtomatlashtirilgan banki
EBX	Namunaviy yechimlarning avtomatlashtirilgan banki
ER	Grafiklarga va ular bilan bog’liq o’lchamlarga analitik ishlov berish tizimi
EM	Mavzuli xaritalash tizimi
EZ	So’rov-ma’lumot xizmati tizimi
EE	Ayrim ijodiy funktsiyalarni modellashtirish tizimi

Ushbu tizim elementlarining joylashuvi 17-rasmda keltirilgan.

17-rasm. YTLAT ning umumlashtirilgan blok-chizmasi

Tizim elementlarining bajaradigan vazifalari tavsivi quyida keltirilgan.
5.2.Boshqaruvning muloqatli tizimi
Muloqatli tizimning (YEA elementi) asosiy maqsadi YTLAT ishini boshqarish va loyihalashning kuchsiz shakllangan masalalarini birgalikda yechish hisoblanadi. Bunda loyihachi bilan tizimning birgalikdagi xarakatlari jarayonining ma’lumotlar va operatsiyalardan tashkil topgan qismlari ajratiladi. Birinchi vaziyatda muloqat dasturlari tomonidan ma’lumotlar almashish tizimini yechish, ikkinchi vaziyatda esa YTLATning faoliyati kontseptsiyasiga kiritilgan loyihalash metodologiyasini qo’llab-quvvatlash, masalani ketma-ket yechishni boshqarish ta’minlanadi.
Kompyuter dasturlari ishlarining interaktiv (muloqatli) tartibi deb, uning inson bilan EHM o’rtasidagi doimiy birgalikdagi xarakatlarni, ular o’rtasidagi so’rovlar va javoblar almashinuvlarini ko’zda tutuvchi, xarakatlar tartibiga aytiladi. Shunday qilib hisoblash jarayonini egiluvchan (moslashuvchan) boshqaruv ta’minlanadi.

3. 
   Loyihachini uslubiy qo’llab quvvatlash
   

Uslubiy qo’llab-quvvatlash tizimi (YEM elementi) tizim bilan ishlashning barcha darajalarida loyihachiga uslubiy yordam berish va ma’lumotlarni qayta ishlashning unifikatsiyalangan xarakatlarini bajarish uchun zarur dasturiy, ma’lumot va uslubiy ta’minot komponentlari yig’indisini o’z ichiga oladi. Uslubiy yordam deganda loyihachiga (muloqatli tizim orqali) quyidagi ma’lumotlarni yetkazib berish tushuniladi:

• 
  namunaviy yechimlar;
  
• 
  loyihalash jarayonida foydalaniladigan turli xil o’lchamlar va omillarning ahamiyatlilik darajasi to’g’risidagi statistik ma’lumotlar;
  
• 
  oldindan tayyor savollar va ularga tayyorlangan javoblar ko’rinishidagi uslubiy tavsiyalar;
  
• 
  o’xshash loyihaviy masalalarni yechishning mavjud tajribasi.
  

3. 
   Grafikaviy va atributiv (xususiy) ma’lumotlarni kiritish va o’zgartirish
   

Berilgan plan-xarita materiallarini (EG elementi) kiritish va oldindan ishlov berish tizimining yiriklashtirilgan chizmasi 18-rasmda ko’rsatilgan.