Anatomiya fanidan amaliy mashg’ulotlar Tuzuvchi

Darsning maqsadi: Bo`yrakning tashqi va ichki tuzilishi, vazifasi, joylashgan o`rni o’rganish, hamda dars davomida talabalarda bo`yrakning bajaradigan vazifasiga bog`lik holda tuzilish xususiyatlari haqida tushuncha hosil qilish.
Kerakli asboblar: taryelka yoki vanacha, skyal’pel’, lupa, shirin sut emizuvchi hayvon (qo’y yoki echki) bo`yragi, plakat, tablica, mulyaj, planshet, maket.
Ishning borishi: Amaliy darsi, ma’ruza darsidan foydalanilgan holda olib boriladi. Avvalo bo`yrakning loviyasimon shakli, uning qon tomirlari, nervlari va siydik yuli tutashgan joyi kuzdan kechiriladi. Keyin esa bo`yrakning ichki tuzilishini urganiga utiladi. Buning uchun bo`yrakni chap qo`l ga olib, ung qo`l dagi skal’pel’ bilan uzunasiga simmetriya chizigi bo`ylab kesiladi va ikki bulakka ajratiladi. Bunda kichikrok bo`shlik – bo`yrak joychasi va bo`yrak moddasi kurinadi.Bo`yrak moddasi tuk tusli tashqi katlam va och tusli ichki katlamdan iborat . Tashqi katlam lupa orqali karalganda unda juda kup mayda nuktalar kurinadi. Bu nuktalar qon kapilyarlarining chigallari (tugunchalari) dir. Dars yakunida bo`yrakning tuzilishi, qon bilan goyat kup ta’minlanishi, barcha organ va to`qimalarda hosil bulgan va qonga utgan oksidlanish va parchalanish maxsulotlarini ayirib kolish hamda ularni organizmda chikarib yuborish funkciyasi haqida xulosa chiqariladi.
Ishni rasmiylashtirishga doir tavsiyalar: Mavzuga oid barcha rasmlarni bo`yrakning ko’ndalangiga kesilgan holdagi ko’rinishini al’bomingizga chizing.
Amaliy №16
Mavzu: Teri va teri bezlarini tuzilishi.
Nazariy tushuncha. Teri - uch qavatdan iborat: epidermis, o`rta – chin teri ya’ni derma, hamda ichki teri osti kletchatkasidan iborat epidermis ko’p qavatli epiteliy hujayralardan tashqil topgan epidermisning sirtqi qavati shoxsimon, yadrosiz, yassi o’lik hujayralardan iborat. Bu hujayralar tashqi muxit ta’sirida doimo emirilib turadi, ularning o`rniga ostki qavatdan yangi bezlarning sekreti sochni va terini yog’lab turadi. Sochlar ham tirnoqlar kabi terining shox moddasidan hosil bo’lgan.
Terining eng ostki qavati – teri osti kletchatkasi biriktiruvchi yog’ to`qimasidan iborat. Bu qavat tana haroratini saqlash hamda ichki organlarni mexanik ta’sirdan himoya qilish vazifasini bajaradi. Teri osti va yog’ kletchatkasi zapas oziqa ham bo`-lib hisoblanadi.Teri hama yerda ham bir xil qalinlikda emas, eng qalin joyi 2,5-3 mm, eng yo’pqa yeri 0,3-0,5 mm. Teri odam haroratini, atmosfera bosimini, ogriqni, biror narsa tegib turganini sezibgina qolmasdan, organizmni tashqi ta’surotlardan ham saqlab turadi. Odamda teri satxi o`rtacha 1,5- 2,0 kv m ga teng (46-rasm).