Analitik usul validatsiyasining validatsion parametrlari. Dori vositalarini “Chinligi”, “Tozaligi” va “Miqdoriy tahlilining” validatsion parametrlari

Tahlil soni, n
Variatsiya koeffitsienti
1	0.1	0.2	0.3	0.4	0.5	1	1.5	2	2.5
2	0.9	7.80	2.70	3.60	4.5	9.0	13.5	18.0	22.5
3	0.25	0.50	0.74	0.99	1.2	2.5	3.7	5.0	6.2
4	0.16	0.32	0.48	0.64	0.8	1.6	2.4	3.2	4.0
5	0.12	0.25	0.37	0.50	0.6	1.2	1.9	2.5	3.1
6	0.10	0.21	0.31	0.42	0.5	1.0	1.6	2.1	2.6
7	0.09	0.19	0.28	0.37	0.5	0.9	1.4	1.9	2.3
8	0.08	0.17	0.25	0.34	0.4	0.8	1.3	1.7	2.1
9	0.08	0.15	0.23	0.31	0.4	0.8	1.2	1.5	1.9
10	0.07	0.14	0.21	0.29	0.4	0.7	1.1	1.4	1.8

Agar farmatsevtik substantsiyadagi ta’sir etuvchi moddaning miqdori 100+2%va analitik usulning variatsiya koeffitsienti 1,5% bo’lsa spetsifikatsiyaga muofiq statistik ishonarli xulosaga n=3 xolatida kelib bo’lmaydi.(statistik ishonchlilk +3.7%). Buning uchun kamida n=5 bo’lgan tekshiruv o’tkazilishi kerak.(+1.9% statistik ishonchlilik bilan).

3. Prezionlikni aniqlash usuli

Oraliq pretsizionlik yordamida tekshiriluvchi proba bir hil o’lganida analitik usulni tashqi sharoitning o’zgarishidan qat’iy nazar bir- biriga mos keladigan natijalar berishi ta’minlanadi.

Validatsiya qilinganda labaratoriya uchun barcha shart sharoitlar ,ichki labaratoriya (muqobilligini), xodimlar va YUSSX xromatografiyadagi o’zgarishlarni va tahlil kunini etiborga olinadi.

Oraliq pretsizionlikni baholash uchun ma’lumotlar majmuasi bilan birgalikda boshqa xodim tomonidan uslubni bajarish jarayonida olingan natijalarning mosligidan foydalaniladi.

Usulni baholash o’rtacha qiymat, standart chetlanish, variatsiya koefitsienti va ishonchlilik intervallarini xisoblash orqali amalga oshiriladi.

,,Ishlab chiqaruvchi firma” ishonchli ma’lumotlarni o’rganish natijasida uslubning pretsizionligi xaqida xulosa chiqaradi.

Bunda variatsiya koeffitsientining yuqori qiymati 1-2% oralig’ida bo’lishi lozim. Shuningdek olingan qiymatlarning qay darajadagi qabul qilingan diapazoniga to’g’ri kelishi boshqa statistik ko’rsatgichlarni baholash yoki F va t - omillarini tekshirish bo’yicha ham olib boriladi.

O’zgarmaslik (rabostnost). Olingan natijalarning xaqqoniyliligiga validatsiya qilish jarayonida kiritilgan ba’zi bir kichik tuzatishlar ta’sir qilmasa analitik uslub o’zgarmas xisoblanadi.

Uslubning o’zgarmasligiga ,,Ishlab chiqaruvchi” firma tomonidan farmatsevtik ishlab chiqarish doirasida tekshirilib, bunda tahlilning to’liqligi va taxlil qilinayotgan moddaning o’ziga xos xususiyatlari nazarda tutiladi. Maxsus o’zgartirilgan o’lchamlarga kalonka termostatining harorati, gradient, qo’zg’aluvchan fazaning, kalonkalar turkumi va materiali, YUSSX uskunasining turi (masalan boshqa detektor), tekshiriluvchi va standart eritmalarning barqarorligi (turg’unligi) substantsiyaning turkumi (seriya) yoki farmatsevtik substantsiya bilan ta’minlovchining o’zgarishi kabi omillar kiritiladi. Bu ma’lumotllarning barchasi validatsiya xisobotida qayd etiladi.

Ma’lumotlar to’plami ,,Ishlab chiqaruvchi firmada chiziqlilik, to’g’rilik, pretsizionlik kabi validatsion tavsiflar ma’lumotarning bir hil to’plamida aniqlanishi va ayrim taqdim qilinishi mumkin.

Moslik tavsifi aniqlanganda F-va t-testlarni aniq bajarish uchun olinadigan materialning bir hilda bo’lishiga ahamiyat beriladi.

2.1.2. Dorivor o’simlik xom ashyosidan olinadigan substantsiya.

,,Ishlab chiqaruvchi” firma tomonidan o’simlik xomashyosi tarkibidagi farmatsevtik faol komponent miqdorini YUSSX usuli bilan aniqlashga o’xshash bo’lgani sababli analitik uslubning validatsiyasi dori preparati miqdoriy tahlilining validatsiyasi kabi bajariladi.

2.2. Korxonaning ichki nazorati.

Korxonaning ichki nazoratini o’tkazishda usulning ,,miqdoriy tahlili” qiymatlarini validatsiyalash dori preparatining miqdoriy tahlil usulini validatsiyalash kabi bajariladi.

2.3 Dori preparati.

2.3.1. Kimyoviy sentez yo’li bilan olingan substantsiya.

a) xususiylik.

Analitik usulning xususiyligi isbotlangan xisoblanadi, qachonki na foydalanilgan erituvchi, na qo’zg’aluvchan faza, na matriks (plattsebo) komponentlari va yot aralashmalar talab doirasidagi pretsizionlik natijalariga salbiy ta’sir ko’rsatmasa.

Uslubning xususiyligi ta’sir etuvchi moda, erituvchi, platsebo (kerak bo’lganida), qo’zg’aluvchan fazalarning va yot aralashmalarning xromatagrammalarini olish orqali isbotlanadi. Bu analitik uslub dori preparatining turg’unligini aniqlashda ham qo’llanilishi mumkin. Bunda dori preparatining degradatsiyalanish maxsulotlari usulining xususiyligiga ta’sir qilmasligiga ishonch xosil qilish kerak. Masalan: uchta xususiy yot aralashma saklovchi nitrendipin substantsiyasi

Rasm 11. YUSSX-xromatogrammaning kuzgaluvchan fazasi

Rasm12.Platsebo dori preparatini YUSSX-xromatogrammasi

Rasm 13.Nitro xosilalarining YUSSX-xromatogrammasi (yot modda A: etil-metil 2,6-dimetil-4-(3-nitrofenil) -1,4-piridin-3,5-dikarboksilat)

Rasm 14. Dimetil xosilalarining YUSSX-xromatogrammasi (yot modda V: dimetil-2.6-dimetil-4-(3-nitrofenil)-1.4-digidropiridin-3.5-dikarboksilat)

Rasm 15. Dietil xosilalarining YUSSX-xromatogrammasi (yot modda

S:dietil-2,6-dimetil-4-(3-nitrofenil)-1,4-digidropiridin-3,5-dikarboksilat

Rasm 16. Nitrendipin dori preparatini YUSSX-xromatogrammasi

Rasm 17. YUkori kontsentratsiyali yot aralashmali nitrendipin dori preparatini YUSSX-xromatogrammasi

Nitrendipin 1,4 – digidro – 2,6 dimetil – 4 (metanitrofenil) – 3,5 – piridinkarbon kislotaning etil, metil efiri.

Xususiy yot aralashmalar.

1. A aralashma: etil – metil – 2,6 – dimetil – 4 (3 nitrofenol) – 1,4 – piridin – 3,5 - dikarboksilat

B – aralashma: dimetil – 2,6 – dimetil – 4 – (3 – nitrofenil)- 1,4 – digidropiridin – 3,5 dikarboksilat.

S – aralashma: dietil – 2,6 – dimetil – 4 – (3 – nitrofenil) – 1,4 – digidropiridin – 3,5 - dikarboksilat

Mavzu bo’yicha savollar

1. Oraliq pretsizionlik nima ?

2. Kuzatishlar natijasida hosil qilingan tasodifiy miqdorlar bilan, berilgan biror tasodifiy miqdor orasidagi bog’lanish asosan quyidagi 2 xil ko’rinishda bo’ladi ularga tarif bering ?

3. Korrelyatsion bog’lanishlar qonuniyatlarini nechta asosiy masalasi bor ?

4. Dori vositasining titrlash egriligi qanday sharoitlarga bog’liq ?

5. Sanoat miqyosida dori vositalari ishlab chiqarishda “validatsiya” va “kvalifikatsiya” atamalari va asosiy qoidalari ?

6. MU 64-04-001-2002 ga ko’ra quyidagilar validatsiya ob’ektlarini sanang ?

7. Kvalifikatsiya hamda validatsiyaning turlari va bosqichlari orasidagi tavofutni ayting uni misollar bilan keltiring ?

8. ValidatsiyaningasosiyV-modeli tushintiring ?

9. Validatsion bayonnoma nimaga xizmat qiloadi ?

10.Degradatsiyaning naoniq mahsuloti miqdorini aniqlash nimaga asoslangan ?

Adabiyotlar:

1. 
   Ubaydullaev Q.A., Husainova R.A. Dori vositalarini ishlab chiqarish validatsiyasi. -162 b
   
2. 
   O‘zbekiston Respublikasida farmatsevtika faoliyati, (prof. A.N. Yunusxodjaev taxriri ostida), I, II kitob, Toshkent, 2001. III kitob 2003.-187 b.
   
3. 
   O'zDSt 2766-2013 Vzamen TSt 19-01:2003. Nadlejaщaya proizvodstvennaya praktika. Gosudarstvennыy standart Respubliki Uzbekistan. Razrabotan i vnesen Glavnыm Upravleniem po kontrolyu kachestva lekarstvennыx sredstv i meditsinskoy texniki MZ RUz - 41 s.
   
4. 
   Rukovodstvo pravila nadlejaщego proizvodstva lekarstvennыx sredstv dlya meditsinskogo primeneniya i dlya veterinarnogo primeneniya Tamojennogo Soyuza (pravila nadlejaщey proizvodstvennoy praktiki – Good Manufacturing Practice – GMP)- – M.: Remedium, 2012. – 264 s.
   
5. 
   Validatsiya analiticheskix metodik dlya proizvoditeley lekarstv// Perevod vыpolnen J.I. Aladыshevoy, O.R. Spitkin pod redaksiey V.V. Beregovыx. Moskva, 2008.- 129 s.
   
6. 
   Beregovыx V.V., Pyatigorskaya N.V., Belyaev V.V. Validatsiya v proizvodstve lekarstvennыx sredstv .- Moskva, 2010.- 285 s.
   
7. 
   ICH Q2A: Validation of analytical methods: definitions and terminology// Dir/75/318/EEC/- 1994.
   
8. 
   ICH Q2B: Validation of analytical procedures: Methodology//International conference for the registration of pharmaceuticals for human use.- Geneva. 1996
   

1^ Валидация аналитических методик для производителей лекарств. Перевод выполнен Ж.И. Аладышевой, О.Р. Спитским. Научная редакция В.В. Береговых. Москва, 2008.- 129 с.

2^ Валидация аналитических методик для производителей лекарств. Перевод выполнен Ж.И. Аладышевой, О.Р. Спитским. Научная редакция В.В. Береговых. Москва, 2008.- 129 с.

3^ Валидация аналитических методик для производителей лекарств. Перевод выполнен Ж.И. Аладышевой, О.Р. Спитским. Научная редакция В.В. Береговых. Москва, 2008.- 129 с.