Noila mirvaliyeva

NOILA MIRVALIYEVA
Umumiy virusologiya va bakteriafaglar.
Reja:
Viruslarni kelib chiqish tarixi.
Viruslar klassifikatsiyasi.
Viruslarning ximiyaviy tarkibi va tuzilishi.
Viruslarni o’stirish usullari va ozuqa muxitlari.
Faglar klassifikatsiyasi va ishlatilishi
Viruslarni kelib chiqish tarixi
Virusologiya fani mikrobiologiya va immunologiya fanlari kabi juda keng o‘rganilgan tibbiybiologik fanlardan biri xisoblanadi.Viruslar tabiatda xilma-xil bo‘lib, yuqimli kasalliklarning etiologik omillardan xisoblanadi.

Virusologiya (viruslar va ...logiya) — viruslar haqidagi fan, biologiyaning bir tarmogi. Virusologiya

• Virusologiya (viruslar va ...logiya) — viruslar haqidagi fan, biologiyaning bir tarmogi. Virusologiya
• tarixi 1892 yilda rus olimi D. I. Ivanovskiyning tamakida mozaika kasalligini vujudga keltiradigan
• mikroblarni aniqlashidan boshlanadi. 1893 yilda nemis bakteriologlari F. Leffler va P. Frosh
• qoramollarda oqsil (yashchur) kasalligini, 1901 yilda amerikalik Rid va boshqa sariq isitmani
• paydo qiladigan mikroblarni oddiy bakteriologik filtrdan oʻtib ketishini aniqlashdi. "Virus"
• tushunchasi birinchi marta golland M. Beyerink (1898) va nemis genetigi E. Baur (1904) ishlarida
• uchraydi. 1911 yilda amerikalik F. T. Rous tovuklarda xavfli oʻsma paydo qiluvchi virusni topadi.
• Bakteriya viruslari (bakteriofaglar)ning topilishi vaksina virusini toʻqimalar kulturasida undirish,
• virus zarralarini kumush bilan boʻyash metodlarining ishlab chiqilishi, tamaki mozaikasi virusini
• kristall holida ajratib olib, uning oqsil tabiatini, virus tarkibiga nuklein kislota kirishining aniklanishi
• Virusologiyaning rivojlanishida katta rol oʻynadi. 20-asr oʻrtalarida viruslarning tuzilishi elektron
• mikroskop yordamida va rentgenstruktura analizi metodi bilan tekshirila boshlandi. Virusologiya
• tekshirish obʼektiga koʻra qishloq xoʻjaligi, veterinariya va tibbiyot Virusologiyasiga boʻlinadi.
• Virusologiyaning rivojlanishi molekulyar genetika bilan uzviy bogʻliq. 1952 yil virus DNKsi,1956 yil
• virus RNKsi, 1955 yil virus zarralarining RNK va oqsildan oʻz-oʻzidan toʻplanishi hodisasi
• aniqlandi,1957 yil viruslar interferensiyasi, DNK-sintezi kashf etildi

Viruslar klassifikatsiyasi
Viruslar odam, xayvon, xashorat o’simlik, zamburug’lar va bakteriyalarning qa’ttiy xujayra ichida yashovchi parazitlari bo’lib, oqsilni sintezlash, ferment va energiya xosil qilish xususiyatiga ega emas.

Faglarning bakteriya xujayrasiga ta’sir qilish mexanizmi.
Bakteriyafagning ta’siri kulturaning yoshiga, bakteriyaning konsentratsiyasiga, fagning aktivliliga, bakteriyaning fagga chidamliligiga, oziq muxitining tarkibiga va boshqa ko’p faktorlarga bog’liq.
Bakteriofaglar bakteriyalarga ta’siriga qarab virulent va o‘rtacha ta’sir qiluvchi guruhga bo‘linadi. O‘rtacha ta’sir qiluvchi fag tasirida bakteriyalarning bir qismi lizisga uchraydi, bir qismi esa yuqorida aytilganidek lizogeniya xolatiga uchraydi.
Adabiyotlar:

• Muhamedov E.M., Eshboev E.X. Mikrobiologiya, immunologiya, virusologiya. T., “O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi” Davlat ilmiy nashriyoti. 2002.
• Bakulina N.A., Kraeva E.L. Mikrobiologiya. T., “Meditsina” nashri-yoti. 1979.
• Vorobyov A.A., Bыkov A.S. «Mikrobiologiya». M., izd-vo «Vыsshaya shkola». 2003.
• Pyatkin N.D., Krivoshein YU.S. Mikrobiologiya va immunologiya. M., izd-vo «Meditsina» 1980.
• Sinyushina M.N., Samsonova M.N. Rukovodstvo k laboratornыm zanyatiyam po mikrobiologii. M., 1981.