Analitik kimyoda ishlatiladigan reaksiyalar va jarayonlar Qaytar va qaytmas reaksiyalar. Kimyoviy reaksiyalarning tezligi

Begona (indifferent) elektrolitning ta’siri. O‘sha geterogen muvozanatga qaytamiz BaSO_4(q)=Ba²⁺ + SO₄^2- ( eritma)
Geterogen tizimga cho‘kma bilan bir ismli ioni bo‘lmagan qandaydir eruvchan (masalan, KC1, NaCl, NaNO₃, NH₄Br va hokazo) elektrolit qo‘shilsa, eritmadagi ionlarning umumiy soni, ular orasidagi elektrostatik ta’sirlar va eritmaning ion kuchi ortadi. Bunday holda f (Ba²⁺) va f (SO₄^2-) faollik koyeffisiyentlari birdan keskin farq qilgani sababli, eruvchanlik ko‘paytmasini ionlar muvozanat konsentratsiyalari [Ba²⁺] va [SO₄^2-] bilan emas, balki muvozanat faolliklari a(Ba²⁺) va a(SO₄^2-) bilan ifodalash kerak:
EK = a(Ba²⁺) a(SO₄^2-) = const;
a(Ba²⁺)=f(Ba²⁺)[ Ba²⁺] va a(SO₄^2-)=f(SO₄^2-)[SO₄^2-] tengliklarni hisobga olib quyidagini hosil qilamiz: EK=[Ba²⁺][SO₄^2-]f(Ba²⁺)f(SO₄^2-)=const
Eritma konsentratsiyasi juda katta bo‘lmagan hollarda, eritmaning ion kuchi ortgan sari ionlarning faollik koyeffitsiyenti Debay va Xyukkelning kuchli elektrolitlar nazariyasining ikkinchi yondashuv tenglamasiga muvofiq, kamaya boradi(birdan kichiklasha boradi):

Ammo EK=[Ba²⁺][SO₄^2-]f(Ba²⁺)f(SO₄^2-)=const tenglikdagi EK qiymati harorat doimiyligida o‘zgarmas saqlanishi shart. Shuning uchun f(Ba²⁺)f(SO₄^2-) qanchaga kamaysa, [Ba²⁺] [SO₄^2-] shunchaga ortishi kerak, bu esa bariy sulfat cho‘kmasining eruvchanligi ortadi degan gap. Istalgan, boshqa oz eruvchan kuchli elektrolitlar haqida ham shu fikrlarni aytish mumkin. Xulosa: geterogen tizimga begona (indiferent) elektrolit qo‘shilganda oz eruvchan elektrolitning eruvchanligi, ionlarning faollik koyeffitsiyentining o‘zgarishi hisobiga o‘zgaradi. Bu hodisa tuz samarasi deb ataladi. Ion kuchining juda katta bo‘lmagan qiymatlarida (analitik tizimlarda ko‘p kuzatiladigan hol) begona elektrolit qo‘shilganda, faollik koyeffitsiyentlari kamayib eruvchanlik odatda ortadi. Ion kuchining katta qiymatlarida, aksincha, cho‘kmaning eruvchanligi ortmaydi, balki kamayadi, chunki ion kuchining katta qiymatlarida faollik koeffitsiyenti birdan ortib ketadi. Umumiy holda eruvchanlikning o‘zgarishi haqida aytish kifoya qiladi.
Tuz samarasi doimo, hatto geterogen tizimga bir ismli elektrolit kiritilganda ham kuzatiladi. Ammo tuz samarasining eruvchanlikka ta’siri (bir necha marta bo‘lsa) bir ismli ionlarga nisbatan ancha (o‘n yoki yuz marta) kam