Analitik, fizik-kolloid va biologik kimyo

6-LABORATORIYA ISHI

TO‘RTINCHI ANALITIK GURUH KATIONLARIGA GURUH REAGENTINI TA’SIRI VA ULARGA XOS XUSUSIY REAKSIYALAR. KATIONLAR ARALASHMASI TAHLILI
IV— gurux kationlariga umumiy xarakteristika va birikmalarining qishloq ho’jaligidagi ahamiyati.

IV guruxga Ag⁺ , Hg₂²⁺ , Pb²⁺ , Cu²⁺ , Hg²⁺ , Cd²⁺ , Bi³⁺ kationlari kiradi. Cu²⁺ kationi havo rangli bo’lib, qolgan kationlar rangsizdir.

Vodorod sulfid - N₂S kislotali muhida IV guruxda kationlari

uchun guruh reagenti sifatida qo’llanilishi mumkin.

Sulfidlardan tashqari, IV guruh kationlarining fosfatlari, karbonatlari ham suvda erimaydi. Kumushdan tashqari, barcha IV guruh kationlari o’zgaruvchi oksidlanish darajalarini nomoyon qiladi. Kationlar ammiak, sianidlar bilan onsonlikcha kompleks birikmalar hosil qiladi.

Xloridli tuzlarning suvda eruvchanligiga qarab IV guruh kationlari ikki guruhgacha kumush va mis guruhchasiga ajratish mumkin.

Kumush guruxchasiga Ag⁺ , Hg₂²⁺ , Pb²⁺ kationlari kiradi. Ularning xlorid tuzlari suvda erimaydi.

Mis guruhchasiga Cu²⁺ , Hg²⁺ , Cd²⁺ va Bi³⁺ kationlari kiradi. Ularning xlorid tuzlari suvda eruvchandnr. IV guruh kationlarini ayrim birikmalari muhim biologik ahamiyatga ega.

Mis o’simliklar uchun muhim rol o’ynaydi. U mikroelement holida fermentlar tarkibiga kiradi, o’simliklarda, zamburug’ kasalliklariga chidamligligini oshiradi. Tuproqda mis ionlari miqdorining kamayishi hosildorlikning keskin kamayishiga sabab bo’ladi.

CuSO₄ va AgNO₃ veterinariyada ishlatiladigan dorilar tayyorlashda ishlatiladi. NgS1₂ esa sabzavot urug’larini dorilashda ishlatiladi.
Guruh reagentining ta’siri.

1. H₂S ta’siri IV guruh kationlaridan Ag₊, Pb²⁺, Hg²⁺, Cu²⁺, Cd²⁺, Bi³⁺ lar kislotali muhitda H₂S ta’siridan Ag₂S, PbS, HgS, CuS, CdS va Bi₂S₃ sulfidlardan iborat qora rangli cho’kmalarni hosil qiladi.

2AgNO₃+H₂S=  Ag₂S+2HNO₃

2Ag⁺+H₂S=  Ag₂S+2H⁺

Pb(NO₃)₂+H₂S=  PbS+2HNO₃

Pb²⁺+H₂S=  PbS+2H⁺

Reaksiyaning bajarilishi: 2—3 t AgNO₃ eritmasiga 5—6t H₂O, kislotali muxitgacha 2n HC1 eritmasida tomchilatib qo’shiladi, so’ngra H₂S gazi naycha orqali asta—sekin o’tkazilganda qora cho’kma hosil bo’ladi (Tajriba mo’rili shkafda o’tkazip kerak).

2. Suyultirilgan HC1 ta’siri.

Xlorid kislota Ag guruhiga umumiy reagent hisoblanadi. Tarkibida Ag⁺ kationi bor eritimaga xlorid kislota ta’sir ettirilganda oq cho’kma hosil bo’ladi.

AgNO₃+HC1=  AgC1+2HNO₃