Amea folklor institutu

Yalan jahana geldiň⁷⁶.
Tərcüməsi:
Doqquz ay, doqquz saat,
Tanrım verdi qənaət,
Fərman oldu, yetdi vaxt,
Yalan cahana gəldin.
Yalan sözü türkməncədə iki mənada işlənir, misranın mənasını həm “yalançı, puç dünyaya gəldin”, həm də “çılpaq halda dünyaya gəldin” şəklində anlamaq mümkündür. Göründüyü kimi, paralellər sistemində türkməncə ifadə daha geniş məzmuna malik olub, hər iki mənanın ifadəçisinə çevrilir.
Rəng semantikası: Vücudnamələrdə diqqəti cəlb edən semantik sistemə rənglər və onların ifadə vasitəsi olan sifətlər də daxildir. Təbii ki, burada daha çox ağ-qara antonimi diqqəti cəlb edir:
Yaşın kırk olunca çürür dişlerin,
Siyahlar kalmaz beyazdır saçların,
Yerini hiç bulmaz hayal düşlerin,
Bunlar daha iyi halindir senin.
(Ali Cevat Yürekli, 2010: 35-36)
Bu vücudnamədə siyah (qara) və bəyaz (ağ) sifətləri vasitəsilə insanın saçlarının rənginin dəyişməsi ilə yanaşı, arzu və xəyalların da getdikcə reallaşmadığı və geriyə doğru yolun başladığı ifadə olunur. Başqa sözlə, ağaran saçlar “qaralan” günlərin, ömrün düşən axşamının xəbərçisinə çevrilir.
Digər bir nümunədə isə “bəyaz” sözünün nisbi antonimi kimi “qaranlıq yer” təyini söz birləşməsi verilir və bu ifadə də özlüyündə “qəbir”⁷⁷ sözünün sinonimi kimi çıxış edir:
Kefene sardılar bu beyaz teni,
Ahiri böyledir pak et sen seni,
Bir karanlık yere koydular beni,
Melekler yanıma geldi pinhane. (Kaya, 2004: 356-362)
Yuxarıda verilən vücudnamədə ifadə olunan mənaya, yəni ağ vücudun bəyaz kəfənə bürünərək, qara torpağa qoyulmasına və ya qaranlıq bir yerə qoyulması fikrinə semantik paralel olaraq:
Ben günahım miktarınca yandım,
Vücudum ağ iken kara boyandım,
Sur çalındı Hak emriyle uyandım,
Yetmiş iki millet geldi bir ara.
(Kaya, 2004: 307-311)

• 
  vücudnaməsində də rast gəlirik. Qeyd edək ki, başqa bir vücudnamədə isə “qaranlıq yer” (zülmət) deyildikdə, ana bətni nəzərdə tutulmuş və beləliklə də, iki ayrı örnəkdə həmin ifadə başlanğıc (doğum) və sonluq (ölüm) kimi antonimlərin ifadə vasitəsi olmuşdur:
  

Qərar tapdı sür-sümüyüm,
Sərasər insana döndüm,
Zülmətdən dünyaya döndüm.
(Pirsultanlı, 2006: 106-108)
Ana bətninin “qaranlıq gor”a bənzədilməsinə “Koroğlu” dastanının uyğur variantında da analoji bir hadisə olaraq rast gəlirik:

5735 Evel xehning izni bilen,
Boldum arman kalmidi.
Karango gör içide,
Tuguldum arman kalmidi.
5730 Kara görde kirdi canım,
Anam boldi mihribanım.
Yetti puşti dermanım,
Kördi arman kalmidi.

Tərcüməsi:

Önce Hakk’ın izni ile
Oldum bir arzum kalmadı.