Amea folklor institutu

Ziyâi’nin Mesnevisinde Bulunmayan Epizotlar:
Ziyâi’nin mesnevisi çerçevesinde mukayese edilen epizotların haricinde, Cavid’in tiyatrosunda olup Ziyâȋ’nin mesnevisinde bulunmayan epizotları da başlıklar halinde şu şekilde sıralamak mümkündür:

• 
  İki Kör Arap’ın Şifa Umuduyla Şeyh San’an’ı Beklemesi
  
• 
  Kafkasya’ya Gelen Şeyh San’an’ın Meczup Bir Dervişle Konuşması
  
• 
  Humar’ın Mutsuz Halleri ve Bütün Aşıklarını Reddedip Evlenmekten Sakınması
  
• 
  Humar’ın Babası Platon’un Haça, Kiliseye, Meryem’e ve İsa’nın Ruhuna Yemin Ederek Humar’ı İlk Çıkan Talipliye Vereceğini Söylemesi
  
• 
  Humar’ın Annesinin Nasihatını Hatırlaması ve Neden Evlenmek İstemediğini Açıklaması
  
• 
  Bir Buçuk Yıl Sonra Humar’ın Şeyh San’an’a Verileceğini Düşünen Anton ve Simon’un Şeyh San’an’ı Öldürmeye Çalışmaları
  
• 
  Kilise Çanının Duyulmasıyla Humar’ın Aşıklarından Simon’un İntihar Ettiğinin Öğrenilmesi
  
• 
  Platon’un Papaz’a Şeyh San’an’a Verdiği Sözü Hatırlatması ve Şeyh San’an ile Humar’ın Konuşmaları
  
• 
  Papaz ve Platon’un Balkona Çıkarak Şeyh San’an’ın Ne İstediğini Sormaları ve Şeyh San’an’ın Ahde Vefa Göstermemlerini İstemesi
  
• 
  Şeyh San’an’ın Humar’ı İstemesine Karşı Çıkan Papazın Onu Kovması
  
• 
  Nina’nın, Gürcü’lerin, Şeyh ve Müritilerin, Şeyh San’an ve Humar’ı Bulmak İçin Onları Takip Etmeleri
  
• 
  Kür Nehri’ne Yakın Bir Kayanın Başında Şeyh San’an ve Meczup Dervişin Konuşmaları
  
• 
  Humar’ın Şeyh San’an’a Yetişerek Beraber Kaçma Teklifinde Bulunması
  
• 
  Şeyh, Mürid ve Gürcülerin Humar ve Şeyh San’an’ı Bulmaları ve Gürcülerin Humar’ı Almak İstemeleri
  
• 
  Humar’ın, Şeyh San’an’dan Vazgeçme Teklifini Reddetmesi ve Şeyh San’an’ın Israr Etmeleri Durumunda Uçurumdan Atlayacaklarını Söylemesi
  
• 
  Şeyh San’an’ın Humar’a Son İsteğinin Ne olduğunu Sorması, Humar’ın Özgür Kalmak İstediğini Söylemesi ve Uçurumdan Atlamaları
  
• 
  Dervişin Humar ve San’an’ı Göğe Doğru Uçarken Gördüğünü Söylemesi ve Topluluğun Onu Tasdik Etmesi
  

Bu çalışmada, Mostarlı Ziyâi’nin Şeyh-i San’Àn Mesnevisi ve Hüseyin Cavid’in Şeyh San’an Faciə’si, epizotları çerçevesinde mukayese edildi. Çalışmanın amacı, Cavid’in tiyatrosu için bir kaynak metin arayışı olmasa da 16.yy’dan 20.yy.’a uzanan Şeyh San’an’ın hikayesinde olay örgüsü yönüyle birçok değişikliğe gidildiği görüldü. Cavid’in tiyatrosunda olayların daha ayrıntılı ve canlı olarak anlatıldığı tespit edildi.