Amaliy topshiriq: 1 mavzu: tuproq kesmasini olish usullari (chuqurcha, yarim chuqur, asosiy chuqur) Ishning maqsadi va vazifasi

Amaliy topshiriq: 20
MAVZU:Yer yuzida tuproqlarning tarqalish xaritasini chizish


Ishning maqsadi va vazifasi:
Mazkur amaliy ishning maqsadi talabalarda tuproq qatlami va uning inson hayotida tutgan o’rni, tuproqlarning turlari, ularning Yer yuzi bo’yicha tarqalishi nazariy bilimlarini amalda mustahkamlashdan iborat.


Kerakli qurollar va jihozlar. Tuproqlar xaritasi, tuproq tuzilishi sxemasi, kesma rasmi va jadvallar.


Uslubiy ko‘rsatmalar
Tuproqlar asosan uch qismdan – tuproq ona jinsi, organik qismi va tuproq eritmasidan iborat. Tuproq ona jinsi, tog‘ jinslarning parchalaridan iborat bo‘ladi. Bular tuproq mineral qismiga asos bo‘ladi.
Tuproqqa tushgan o‘simlik va hayvonlar uning organik qismini hosil qiladi. Ulardan gumus (chirindi) vujudga keladi. Suvda minerallar erib, hosil bo‘lgan eritma tuproq eritmasi deyiladi. O‘simliklar ozuqani shu eritma orqali oladi.
Tuproq hosil qiluvchi omillar. Tabiatda tarqalgan xilma-xil tuproqlar ma‘lum sharoit va omillar ta‘sirida vujudga kelgan.
Tuproqning paydo bo‘lishiga ta‘sir ko‘rsatuvchi asosiy omillarni V.V.Dokuchayev aniqlagan. Keyinchalik tuproq hosil qiluvchi omillarni belgilashda V.V.Dokuchayev ta‘limotini N.M.Sibirtsev to‘ldirdi. Tuproq paydo bo‘lishi, rivojlanishi va unumdorligini belgilovchi asosiy omillar quyidagilardan iborat:
- tuproq ona jinsi;
- o‘simliklar; - hayvonot;
- iqlim;
- rel‘ef;
- inson faoliyati.
Tuproq ona jinsi. Tuproqning paydo bo‘lishi, rivojlanishi va unumdorligida tuproq ona jinsining roli nihoyatda katta. Tog‘ jinslarining fizik, ximik va biologik nurash natijasida hosil bo‘lgan ona jinsning tarkibi va xossalari undan paydo bo‘lgan tuproqning xossalariga ham kuchli ta‘sir ko‘rsatadi. Chunki tuproqning 90 % dan ko‘proq qismi tuproq hosil qiluvchi omillar ta‘sirida o‘zgargan ona jinsdan iborat.
Respublikamizda shimoldan janubga va tekislik qismidan tog‘ oldi qiya tekisliklari, tog‘larga tomon tabiat o‘zgarib, kenglik zonalari va balandlik mintaqalarini hosil qiladi. Har bir zona va mintaqada ro‘y beradigan tabiiy geografik jarayonlar bir-biridan albatta farq qiladi.
Binobarin, o‘ziga xos tuproqlar qoplami shakllanadi.