Amaliy mashg`ulot№1. Mavzu: Ishlab chiqarishda ish kuni xronometraji,mehnatning og`irligi va keskinligi(zo`riqish) ni baholashni o`rganish

CHangning gigienik ahamiyatga ega bo‘lgan xususiyatlariga quyidagilar kiradi:uning katta kichikligi,solishtirma og‘irligi,formasi,konsistensiyasi, kimyoviy tarkibi,eruvchanligi,elektr zaryadlanganligi,portlash xavfi, radioaktivligi, allergenligi kiradi.
Sanoatda ishlab chikarish changining turlari:sanoatda,transportda va qishloq xo`jaligida ko`p ishlar chang hosil bo`lishi va ajralishi bilan amalga oshiriladi. Qattiq moddaning xavoda muallak xolatda uchib yuradigan eng mayda zarrachalarni chang deb ataladi.
Umuman changlarni turlarga bo`lganda ularning kelib chiqish manbalarining xisobga olib,ular tab‘iiy va sun‘iy changlarga bulinadi.
Tabiiy changlar katoriga inson ta‘sirisiz hosil bo`ladigan changlar kiritiladi. Bunday changlarga shamol,qattiq bo`ronlar ta‘sirida qum va tuproqlarning erroziyalarlangan qatlamlarining uchishi,o`simlik va hayvonot olamidan paydo bo`ladigan changlar,vulqonlar otilishi,kosmik changlar kiritilishi mumkin.
Sun‘iy changlarga sanoat korxonalarida va qurilishlarida insonning bevosita yoki bilvosita ta‘siri natijasida hosil bo`ladigan changlar kiradi.
Kimyoviy tarkibiga ko`ra changlar organik(o`simlik,yog`och,torf,ko`mir, plastmassa)va noorganik changlarga(kvars,asbest,ohak va turli mineral moddalar changlari)bo`linadi.
CHangning zararli tasirining xarakteri asosan uning kimyoviy tarkibiga bogliq. Chang zarrachalarining miqdori qanchalik kichik bo`lsa,shuncha chang xavflidir.Ular silikoz,silikatoz, va boshqa shakllarga ajralgan kasalliklarni keltirib chikaradi.Bundan xalloslash,yutal ko`krakda ogrik hosil bo`lishidan hosil bo`ladi. Ishlab chiqarishdagi chang faqat pnevmokoniozning yuzaga kelishiga sabab bo`lmay,balki nafas yo`lari,teri va shilliq qavatning boshqa kasalliklarini ham keltirib chiqaradi.Bularga teri hujayralarining ko`chishi,har xil toshmalar,ekzema, dermatitlar kiradi.Ishlab chiqarishda hosil bo‘ladigan chang juda keng tarqalgan zararli omillardan sanaladi.ATKdagi chang avtomobillarga kundalik xizmat ko‘rsatishda,metall va yog‘och bilan ishlashda,avtomobillar va agregatlarni qismlarga ajratishda,ularni bo‘yashda,termik va galvanik ishlov berishda va boshqa texnologik jarayonlarda ko‘tariladi.Kelib chiqishiga qarab changlar organik va noorganik bo‘ladi.