Amaliy mashg`ulot№1. Mavzu: Ishlab chiqarishda ish kuni xronometraji,mehnatning og`irligi va keskinligi(zo`riqish) ni baholashni o`rganish

Changning kimyoviy tarkibi.Ishlab chiqarishda changlar asosan aralash bo`lgani uchun ham kimyoviy tarkibidan uning havfliligi va zaharliligi belgilanadi.Fibrogen ta'siri bor changlarni kuchliligi va zaharliligi uning tarkibida kremniy oksidi borligi bilan ifodalanadi.Mendeleev ma'lumotiga ko`ra uglerod tirik va o`simlik dunyosining asosiy qismini,tartibini belgilasa,kremniy esa yer qatlamini asosini tashkil etadi.
Eruvchanligi.Fibrogen changlarning agressivligi,ularning eruvchanligi bilan to`g`ri proporsional bo`lmaydi.Masalan,kvarsga qaraganda amorf kremniyning eruvchanligi yuqori,lekin kvarsning fibrogen aktivligi ancha ko`p.Yomon eriydigan fibrogen changlar organizmga salbiy ta'sir etib o`pkaga tuplanadi.Yaxshi eriydigan ba'zi turlari(qand,kraxmal,ba'zi tuzlar)organizmdan tez chiqib ketadi va havf tugdirmaydi.Aksincha zaharli changlarning yaxshi eriydigan ba'zi turlari (qand,kraxmal,ba'zi tuzlar)organizmdan tez chiqib ketadi va havf uyg`otmaydi. Aksincha,zaharli changlarning yaxshi erishi(simob,ko`rg`oshin,mis,kadmiy) organizmga zararli ta'sir kursatadi.Changni eng havfli xususiyatlaridan biri uning zararliligidir.Chang radioaktivligi o`zining adsorbsion xususiyatlari bilan yuzasiga radioaktiv gazlarni biriktirib olishi bilan ifodalanadi.Yoki changni o`zi shu xususiyatiga eag bo`lishi mumkin.Ayniqsa,shunday changlarni o`pka, limfotsitlar to`planishi ichki nurlanishga olib keladi va havfli hisoblanadi. Pnevmokonioz – eng ko`p tarqalgan kasb kasalliklari qatoriga kiradi.Fibrogen ta'siri bilan changlarni uzoq vaqt nafas yo`llari orqali organizmga tushishi tufayli hosil bo`ladi.Asosan pnevmokonioz 6-guruhga bo`linidi.1.Silikoz-erkin kremniy (2) oksidi ta'sirida;2.Silikatoz-kremniy kislotasi tuzlarining changi;3.Karbonioz-tarkibida uglerod bo`lgan changlar:antrakoz(ko`mir changi),grafitoz(grafit changi);4.Metalokanioz-(metall changlari)metall nomi bilan bog`liq:berillioz, alyuminoz,baritoz;5.Bissinoz-organik changlar ta'sirida:un(amiloz),tamaki (tabakov),paxta(bissinov);6.Aralash changlar ta'sirida(siderosilikoz, aitrakosilikoz).