Alisher navoiy nom idagi samarqand davlat um versiteti a bdu r ash id a b d u r a h m o n o V



Download 7,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet15/190
Sana16.03.2022
Hajmi7,93 Mb.
#496288
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   190
Bog'liq
abdurashid abdurahmonov turkiy adabiyotning qadimgi davri

Gelios va mitra. 
Quyosh m a ’budlari Gelios va M itraning 
ilohiy qudratidagi yaqinliklar bu ikki m a ’budning yaratilish 
ildizi bitta degan xulosani beradi. Gelios va M itra ham otash 
a r a v a d a o s m o n d a u c h a d i la r . Y u n o n m if o lo g iy a s i d a
Geliosning hayoti bilan bog'liq bir tasvir berilgan. Gerakl 
Qizil orolga kelib, G erion podasini haydab ketishi kerak 
edi. U 0 ‘rta yer dengizi sohiliga kelib, narigi q irg ‘o qq a 
o ‘tishga qiynalib qoladi. Shu payt o sm o n d a quyosh xudosi 
Gelios o ‘t aravasi bilan tushib kelayotganligini k o ‘radi. 
Gelios h a r kuni o ‘t aravasini shu yerda qoldirib, oltin 
qayiqda narigi qirg‘o q q a suzib o ‘ta r edi. Gelios G eraklning 
maqsadini anglab yetgach, uni qayig‘iga o ‘tqazib oladi. 0 4
arav a sin i q ir g ‘o q d a qoldirishi b ilan yerni q o r o n g ‘ulik 
qoplaydi. Ertasi kuni yana o ‘t aravasida osm onga chiqadi. 
K echqurun oltin qayiqda yana dengizning narigi qirg‘o g ‘iga 
suzib o ‘tadi. Gelios Geraklning iltimosiga k o ‘ra podasini 
yerga olib chiqish u chu n unga oltin q a y i g ‘ini berad i. 
Qadimgi Markaziy Osiyo xalqlari mifologiyasida ham Mitra 
arav asi ado lat, e ’tiqod, h aq iq at sari y o ‘l ochib boradi. 
M itra n in g Geliosga yana bir yaqinlik tom oni shundaki, 
M itra ham hududsiz yaylovda podalarga, sigirlarga yordam 
beruvchi m a ’bud sifatida k o ‘rinadi. «Avesto»da M itraning 
bu fazilatmi yorituvchi shunday satrlar keltirilgan:


Qo ‘li kushod holatida kim
Eltar esa sho ‘rlik sigirni.
U podasin yodga oladir
Va madadga chorlar M itrani:
«Qachon bizni olisda qolgan
Podamizga qaytarar Mitra.
Hududsizdir yaylovi uning,
Qachon bizni yolg'on hukm dan
Xalos etib qaytaradir и
H aqiqat tomon».
M a ’b u d v a m a ’b u d a l a r ilk d a f ’a q a y s i x a l q n in g
tafakkurida paydo b o ‘lganligini isbotlash qiyin. Lekin aytish 
kerakki, yaratilgan miflarda m a ’budalaming m a ’budi osmon 
bilan bog‘lanadi, ularning turadigan joyi yerdan balandda -
to g ‘da, osmonda k o ‘rsatiladi.
M iloddan oldingi ikki minginchi yillarda Kichik Osiyo 
xalqlari, chunonchi hatti, xett, akkad, palay kabi xalqlarning 
yozuvlarida mom aqaldiroq, quyosh, oy xudolari t o ‘g‘risida 
miflar keltirilgan. Bu xalqlarning adabiyoti k o ‘proq shumer 
xalqining m if va afsonalarga boy h am d a osmon jismlarini 
xudo deb tushungan diniy t a ’limoti asosida yaratilgandir. 
Quyosh qadimgi turkiy qabilalar orasida massagetlarning 
y agona xudosi hisoblangan. Xett va xurrit tillari orqali 
bizgacha yetib kelgan «Quyosh gimnida» massagetlarning 
ovozini eshitish mumkin. G im nda Quyosh xudolar orasida 
eng muqaddasi b o ‘lib, unga ulug‘ hokim iyat berilganligi 
k u y l a n a d i . Q u y o s h g a s i g 'i n g a n x a lq o ‘zini q u l d eb 
hisoblaydi, Quyosh uchun qurbonlik qilishni zarurat deb 
biladi.
29



Download 7,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   190




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish