Alisher Navoiy 1 library ziyonet uz

Majol i s  un-Nafoi s  (II -  qism) 
Alisher Navoiy 
 
58 
library.ziyonet.uz/ 
 
To shunidamki tavon la’li turo jon guftan, 
Otashe dar dilam uftodki, natvon guftan. 
Tarj.: Sening la’l (lablaringni) jon deb ataganlarni eshitdim deguncha, dilimga [shunday] 
bir otash tushadiki aytib boʻlmaydi. 
 
Navoiy Jomiy haqidagi «Xamsat ul-mutahayyirin» asarida Jomiyning Sogʻariy bilan 
hazl-mutoyiba qilishi haqida maroqli bir lavha keltiradi. Bir kuni Sogʻariy Jomiy 
xuzurida oʻzining bir she’rini dabdaba va baland ovozda oʻqiydi. Navoiy uning oʻqishini 
ta’rif qiladi. Jomiy kulib: «Bizga mundoq boziy berur» (ya’ni: bizni shunday aldaydi), —
deydi va quyidagi qit’ani aytadi: 
Sogʻariy meguft: duzdoni maoni burlaand 
Har kujo dar she’ri man yak ma’nni xush didaaid, 
Didam aksar she’rxoyashro yake ma’ni nadosht, 
Rost guftastki, ma’nixoshro duzdidaand. 
Tarj.: Sogʻariy aytar edi: Ma’no oʻgʻrilari har qayerda mening she’rimdagi yaxshi bir 
ma’no koʻrsalar [ularni] olib ketganlar. Men aksar she’rlarida ma’no yoʻqliginn koʻrdim. 
«Ularning ma’nolarini oʻgʻirlab ketganlar» deb rost aytgan ekan. 
 
Shu lavhada keltirilishicha, Navoiy uning bir baytiga Sogʻariy javob yozganda Navoiy 
unda nuqsonni koʻrsatib beradi. Shoir, hechqisi yoʻq, Jomiy shunday e’tiroz bildirdilar, 
deydi. 
 
38. Amir Suhayliy — Nizomiddin Ahmad (1444—1502). Amir Shayxam nomi bilan 
mashhur shoir. Davlatshoh Samarqandiy ma’lumotiga koʻra Shayx Ozariy (qarang: shu 
kitob 214-b. 11-izoh) shogirdi boʻlgan va ustozi tavsiyasi bilan Suhayliy (yorugʻ yulduz, 
demakdir) taxallusini olgan. Suhayliy oʻzbek tilida ham yozgan. Davlatshoh shoirning 
turkiy devoni borligini xabar qiladi. Uning Xusrav Dehlaviyning «Daryoyi abror» 
(Taqvodorlar daryosi), Jomiyning «Lujjat ul-asror» (Sirlar toʻplami), Navoiyning «Tuhfat 
ul-afkor» (Fikrlar tuhfasi) asarlariga javoblari bor. Navoiy bu shoir bilan qalin doʻst 
boʻlgan va uni «Yori-aziz» deb ardoqlagan. «Devoniy Foniy»da unga tatabbu’lari oʻrin 
olgan. 
 
Zahiriddin Muhammad Bobur «Boburnoma»da Suhayliyning: Shabi gʻam girdbodi oham 
az jo burd gardunro, Furoʻ burd ajdahoi sayli ashkam rub’i maskunro. 
 
Tarj.: Gʻam tunida ohim toʻfoni osmonni joyidan surib tashladi. Koʻz yoshlari selining 
ajdahosi yer yuzining [inson yashaydigan qismini] yutib yubordi. Bu she’r timsolida 

---