Aldegid va ketonlar (oksobirikmalar)

Aldegid va ketonlarning oksidlanishi. aldegidlar oson oksidlanadigan birikmalardir. Ular hatto havo kislorodi yoki kuchsiz oksidlovchilar, masalan, kumush oksidining ammiakli eritmasi va mis (II)-gidroksid ta`sirida oson oksidlanadi. aldegidlarning kumuh oksidining ammiakli eritmasi bilan oksidlanishi «kumush ko`zgu» reakciyasi deyiladi. Bu reakciyadan aldegidlarning sifat analizida keng foydalaniladi:

Yangi hosil qilingan Cu(OH)₂ cho`kmasiga aldegid eritmasi qo`shib qizdirilganda aldegid karbon kislotagacha oksidlanadi.Cu(OH)₂ esa CuOH ga qaytarilib, so`ngra Cu2O ning qizil–sariq cho`kmasini hosil qiladi:

Bu reakciya ham «kumush ko`zgu» reakciyasi kabi aldegidlarga xos sifat reakciyasidir. Ketonlar oksidlovchilar ta`siriga ancha chidamlidir. Ular havo kislorodi va kuchsiz oksidlovchi, masalan, kumush oksidining ammiakli eritmasi ta`sirida oksidlanmaydi. Ketonlar faqat ishqoriy va kislotali muhitga KMnO4 yoki K2Cr2O7 kuchti oksidlovchilar ta`siridagina oksidlanadi. Oksidlanish jarayonida molekulalar parchalanib, ikki molekula kislota yoki keton karbonil gruppaga nisbatan a-holatda joylashgan uchlamchi uglerod atomini tutsa, u holda bir molekula kislota, hamda bir molekula yangi keton hosil bo`ladi: