Akbarova umida muxtor qizi

3.2. Siyosiy axborot olamidagi turfa qarashlar va ularni to’g’ri baxolashda tanqidiy fikrlashning ahamiyati (O’zbekiston Respublikasi misolida)
Bugungi kunda hayotimizni internetsiz, aqilli gadjetlarsiz tasavvur qila olmaymiz. Aynan mana shu ixtirolar mevasi o’laroq, biz bugun butun dunyo ahli bilan hamnafasmiz. Bu bizga juda ko’p afzalliklar berdi, albatta. Ilm-fan yangiliklari-yu, marifat durdonalarini yer yuzi bo’ylab bo’lishish, bugun bizdan soniyalarnigina talab etmoqda. Ammo, insonlarning bir biriga bo’lgan ta’sir doiralari kengayishi , faqatgina, ijobiy jihatlarni o’z ichiga olmaydi.
Bugun dunyo manzarasini, turfa ma’lumotlar oqimini o’z ichiga olgan ulkan ummonga o’xshatish mumkun. Undagi duch kelgan oqimga qo’shilib, oqib ketmaslik uchun, manan sog’lom, aqlan yetuk, teran fikr va tafakkur, shuningdek, keng dunyoqarash egasi bo’lish insoniyat uchun, allaqachon zarur omillardan biriga aylanib qolgan. Biroq, ma’lumotlar oqimi shu qadar keng va turfaki, insonlarga yaxshini yomondan, haqni nohaqdan, uydurmani haqiqatdan ajratish uchun, hatto, yuqoridagi sifatlarning barchasi ham, kamlik qilmoqda. Zero, ma’lumotlar cheksiz, barcha sohalarning bilimdoni bo’lish esa, bir inson bolasi uchun hali erishilmagan cho’qqi.
Xo’sh, u holda, bugun dunyo ziyolilari ushbu muammoga qanday yechim taklif etishmoqda. Bilishimcha, bugungi kunda, turli axborotlarni to’gri baholay olishning eng samarali yo’li sifatida, tanqidiy fikrlash qobilyati tilga olinmoqda. Juda ko’p odamlar tanqidiy fikrlash so’zini eshitganlarida, tanqid qilishni tushunadilar. Ularni hayolida tanqidiy fiklash negativ fikr bildirish, birovning fikrini rad qilish, uni shubha ostiga olish ma’nolarini anglatadi. Aslidachi, aslida bunday fikrlash xato. Tanqidiy fikrlash o’zi nima? Keling, bu tushunchani yoritib berish uchun uning qisqacha tarifiga va u haqidagi ba’zi fikr va mulohazalarga e’tiborimizni qaratamiz:
Tanqidiy fikrlash – bu hamma narsani tanqid qilish emas. Bu bizga kelayotgan ma’lumotlarni tahlil qilish, uni shubxa ostiga olib asoslarini tekshirish va vaziyatni mustaqil baholab qaror chiqarishdir.
Xo’sh tanqidiy fikrlashni qanday amalga oshirish mumklun? Quyida bu borada yangiliklarni tahlil qilish orqali javob beramiz:
Bu xabardan kimga foydaliroq ekanligini o’ylang. Yangilikni o’qidingizmi o’zingizga savol bering. Xo’sh bu yangilik nega bosilib chiqdi? Eng avvalo bu xabardan kimga, qaysi tashkilotga va hukumatga foydaliroq? Shu xabar motivini aniqlash lozim.
Har doim manbani tekshiring. Internetda bu anchayin oson. Manbaga ko’pincha link beriladi, ustiga bosib xabar qayerdan olinganini ko’rish mumkun. Boshqa holatlarda, o’zingiz izlaning va tekshirib qaysi saytdan olingan, saytdagi ma’lumotlar, auditoriyasi, sifatini ko’ring. Hozirda ko’plab olamshumul yangiliklar shunchaki oddiy, “sariq matbuot” bo’lgan manbalaradan olib boyitilgan bo’lib chiqadi. Masalan: qaysidir olim tilga olingan bo’lsa, o’sha olim haqida internetdan ma’lumotlar izlab ko’ring. Boshqalar bilan shu yangilikni munozara qiling. Yangilikni o’zini emas, post yozing. Boshqalarning e’tirozi va argumentini tinglab solishtirib ko’ring. Siz o’z fikringizni va ular o’zlarinikini asoslashini talab qiling, shunda haqiqat bir qadar yuzaga chiqadi. Siz ham xato fikrlayotgan yoki noto’g’ri xulosa qilgan bo’lishingiz mumkunligini unutmang! ¹⁵
Ko’plab rivojlangan davlatlar o’z fuqarolarida tanqidiy fikrlash ko’nikmalarini shakllantirishga, uzoq yillardan buyon, jiddiy masala sifatida yondashib kelishadi. Misol uchun, AQSH ta’lim tizimida, allaqachon, ayni shu ko’nikmalarni o’rgatish asosiy o’ringa chiqqan.
Uzoq yillardan buyon, yurtimizda ta’lim berish jarayoni yod olish ko’nikmalari asosiga qurib kelinmoqda. Bu uslubdagi ta’lim berish qaysidir sohalarda qisman o’rinli bo’lgani va bilim darajalarini oshirgani bilan, ulardagi fikrlash qobilyatini o’stirishga xizmat qila olmaydi. Bu esa, bora bora fiklash qobilyatining qotib yoki qoliplashib qolishiga, turfa vaziyatlarga tog’ri baho bera olmaslikga, yod g’oya va qarashlarga ko’r-ko’rona ergashishga olib kelishi mumkun, afsuski.
Biroq, O’zbekistonda ham, mana uch, to’rt yildirki tanqidiy fikrlashga e’tibor kuchaydi. Jumladan, yurtboshimiz tashabbuslari bilan 2019-2021-yillarda prezident maktablarining tashkil etilishi xalqimiz ongida tanqidiy fikrlash tushunchasining paydo bo’lishiga katta zamin yaratdi. Buning boisi, prezident maktablariga saralash imtihonlarining tanqidiy fiklash darajasini aniqlab beruvchi savollarni ham o’z ichiga olganligidir . Xalqimiz orasida prezident maktablariga qabul qilinish yoshlarning porloq kelajagiga qo’yilgan eng yaxshi tamal toshlaridan biri bo’la olishiga kuchli ishonch mavjud. Bu esa, yoshlarimizni tanqidiy fikrlash qobilyatlarini rivojlantirishga undab kelmoqda.
Shu o’rinda 2021-yilda 1-sinf o’quvchilari uchun nafaqat o’qish va yozishni balki yoshlikdanoq tanqidiy va ijodiy fikrlash ko’nikmalarini rivojlantirishga ko’maklashuvchi yangi alifbe kitoblarining yaratilganligini ham mamnuniyat bilan takidlab o’tish joiz.
Keltirilgan ijobiy o’zgarishlarga qaramasdan, fuqarolarimizda tanqidiy fikrlash ko’nikmalarini rivojlantirish uchun hali ko’plab islohotlar amalga oshirilishi zarur. Islohotlarni eng avvalo, bog’cha va maktablardan boshlash masalasiga yanada kuchliroq yondashish zarur nazarimda. Zero, bola boshidan deb bejizga aytmagan dono xalqimiz!
Bugungi kunda so’z erkinligining ortib borishi natijasida, internet va ijtimoiy tarmoqlarda turfa fikr va qarashlarga ega shaxslar miqdori ortib bormoqda. Misol uchun, ma’lum bir davlatdagi siyosiy tuzum haqida turlicha fikrlar, muloxazalar bildiruvchi, hattoki bo’htonlar yog’diruvchi insonlar talaygina topiladi. Bechora xalq esa, kimga ishonishini bilmay hayron. Birgina shu misolning o’zi ham jurnalistlarning zimmasidagi masuliyat na qadar ulkan ekanligining yorqin isbotidir. Bu o’rinda jurnalistlar doimo, masalaga oydinlik kirituvchi, yaxshini yomondan, haqni nohaqdan ayirib xalqqa yetkazib beruvchi najot farishtalari bo’lmog’i lozim. Bunda jurnalisdan talab qilinuvchi eng muhum fazilat xolislikdir. Qachonki, jurnalist holis bo’lsa, xalq unga ergashadi, qachonki xalq jurnalistlarga ergashsa, ishonsa, jurnalistlar qudratli bo’ladi.
Siyosiy yangiliklar-u, ma’lum bir davlatning siyosati haqidagi turfa fikr-mulohazalarga oydinlik kiritishning eng samarali yo’llaridan biri siyosiy arboblar bilan olib boriladigan doimiy hamda kerak bo’lsa jonli muloqotlar, intervyular hajmini kengaytirishdir. Hukumat ming to’g’ri siyosat olib bormasin, o’rinli islohotlarni amalga oshirmasin, ming yangi qarorlarni qabul qilib ularning ijrosini amalga oshirmasin, amalga oshirayotganlarini xalqqa ko’rsatib berolmasa ularning harakatlari xalq nigohida shunchalik ahamiyatsiz va bo’sh bo’lib qolaveradi. Aynan shu sabab yuzasidan ham, hukumat siyosatini intervyular orqali yoritib berishdan eng avvalo, hukumatning o’zi manfaatdordir.
Biroq olib borilayotgan intervyularning ahamiyati ularni qay darajada tashkil etilishiga ham jiddiy bog’liq. Agarda yuqorida aytib o’tkanimizdek, jurnalist holis bo’lmasa, tarafkashlikka yo’l qo’ysa, uning obro’si va qiymati shu qadar past bo’ladi. Chinakam jurnalist intervyular jarayonida joiz bo’lsa hukumat vakillarini tanqid qila olishi, turli so’roqlarga tuta olishi lozim. Zero, hukumat doimo xalq manfaatlari uchun ishlamog’ lozim.
Tanqidiy fikrlash - bu biz ishonishimiz va inkor etishimiz uchun nima o'rinli degan ishonchli va oqilona baholarni ishlab chiqishdir. Tanqidiy fikrlash mantiq va ilm-fan vositalarini qo'llaydi, chunki u ishonchsizlik yoki dogmatizm, shubhasiz ishonch, ilm-fan aqilligi va orzu-istak tafakkuridan oqilona munosabatda shubhalarni qadrlaydi. Tanqidiy fikrlash haqiqatga erishishimizga kafolat bermaydi, lekin bu uni muqobillarning har qandayidan ko'ra ko'proq qilishiga olib keladi.
Siyosat yoki din kabi narsalar haqida tanqidiy fikr yuritishni istagan kishi ochiq fikrga ega bo'lishi kerak. Buning uchun faqatgina boshqalarning huquqi emas, balki noto'g'ri ekanligingiz ham ochiq bo'lishi kerak. Juda tez-tez odamlar bu masalada xato bo'lishi mumkinligini o'ylab ko'rishga vaqt ajratmasdan, shubhasiz, bahs-munozaralarga duch kelishadi.
Albatta, har qanday fikr bir xil kuchga ega emas yoki haqiqiy bo'lish ehtimoli teng bo'lgani uchun ham "ochiq fikr" bo'lishi mumkin. Garchi biz birovning to'g'ri deb hisoblanishiga texnik jihatdan ruxsat berishimiz kerak bo'lsa-da, biz ularning da'volari uchun qo'llab-quvvatlashni talab qilishimiz kerak - agar ular qila olmasalar yoki qilmasalar, bu da'volarni rad etishda va ular haqiqat kabi harakat qilishda oqlanishimiz mumkin.
Fikrni qabul qilish uchun aniq mantiqiy va empirik sabablarga ega bo'lsak ham, biz buni qabul qilish uchun hissiy va ruhiy sabablarga ega bo'lamiz - bizni to'liq bilmasligimiz sabablari. Biroq tanqidiy fikrlash uchun muhimdir, chunki ikkovimizni ajrata olishni o'rganamiz, chunki bu ikkinchisiga osongina aralashishi mumkin.
Bizning mantiqiy narsalarga bo'lgan hissiy sabablarimiz juda tushunarli bo'lishi mumkin, ammo agar e'tiqodga asoslangan mantiq noto'g'ri bo'lsa, unda oxir-oqibatda e'tiqodimizni oqilona deb hisoblamasligimiz kerak. Agar biz e'tiqodlarimizga shubhali va adolatli munosabatda bo'lsak, unda biz his-tuyg'ularimizni bir chetga qo'yib, ularning shartlari bo'yicha mantiq va mulohazalarni baholashga mantiqiy mezonlarga mos kelmasa, e'tiqodimizni rad qilsak ham bo'ladi.
Ko'pincha e'tiqodlarimizda emotsional yoki boshqa ruhiy investitsiyalarga ega bo'lganimiz sababli, odamlarning mantig'i yoki dalillari zaifmi-yo'qligiga qaramay, odamlar oldinga qadam qo'yish va bu e'tiqodlarni himoya qilishga urinish odatiy emas. Darhaqiqat, ba'zida odamlar bu haqda ko'p narsa bilmasalar ham, ular fikrlarini himoya qiladi - ular o'ylaydi , lekin ular yo'q.
Biroq, tanqidiy fikrlashni o'rganishga harakat qiladigan kishi, bilish kerak bo'lgan hamma narsani allaqachon bilgan deb o'ylashdan qochishga harakat qiladi. Bunday kishi, norozi bo'lgan kishilar ularga tegishli narsalarni o'rgatishi va muhim, tegishli dalillarni bilmagan holda pozitsiyani tortib olishdan bosh tortishlariga yo'l qo'yishga tayyor.
Ehtimol, to'g'ri va haqiqat bo'lgan g'oyalar mavjud, lekin oxirgisiga tegishli bo'lgan g'oyaga ega bo'lishni istasak-da, biz so'nggi guruhning juda qadimdan, juda kichik ekanligini tushunishimiz kerak. Aksincha, aksariyat hollarda, ko'p narsalar haqida, xususan, ko'p munozaralarning asosiy mavzusi bo'lgan narsalar haqida mutlaqo aniq ma'lumot yo'q.
Biror kishi shubha-gumonlik va tanqidiy fikrlashni mashq qilganda, ular o'zlarini xulosa chiqarishga shubha bilan qarashlari mumkinligini eslashadi, bu ularning haqiqatan ham to'g'ri ekanligini ko'rsatib qo'yganini yoki ko'rsatishi mumkin emasligini anglatadi.
Ba'zi haqiqatlar qat'iy ishonchni talab qiladi, ammo mumkin bo'lgan haqiqatlar faqat dalillarga asoslangan ishonchni talab etadi, ya'ni dalil va sababga ko'ra ularga xuddi shu kuchga ishonishimiz kerak.
Til murakkab va nozik vositadir. Bu bizga har qanday g'oyalarni, shu jumladan, yangi g'oyalarni etkazish imkonini beradi, biroq shu nozik va murakkablik tushunmovchiliklar, noaniqlik va noaniqlikning barcha turlariga olib keladi. Haqiqatan ham, biz muloqot qilayotganimizni boshqalar qabul qilmasligi mumkin va biz olgan narsalar boshqalar bilan muloqot qilish niyatida bo'lmasligi mumkin.
Shunday ekan, tanqidiy fikrlash muloqotlarda noaniqlik, noaniqlik va tushunmovchiliklarning mavjudligiga imkon yaratishi kerak. Tanqidiy fikrlashga urinayotgan shaxs imkoni boricha bu omillarni imkon qadar yo'q qilish uchun harakat qilish kerak, masalan, bir xil so'zlarni ishlatib, odamlar bilan turli xil tushunchalar haqida gapirish uchun tortishuvlarga yo'l qo'ymaslik o'rniga, kalit so'zlarni erta aniq belgilashga harakat qilish.
Aksariyat odamlar kundalik turmush sharoitida o'zlarini olib qochish uchun etarli darajada aql-idrok qilishlari mumkin. Agar bu omon qolish uchun etarlicha bo'lsa, nima uchun qo'shimcha vaqt sarflash va yaxshilash uchun ishlash kerak? Biroq o'z e'tiqodlari va mulohazalari uchun yuqori standartlarga ega bo'lishni xohlaydigan insonlar, faqatgina hayotda erishish uchun eng kam darajaga erisha olmaydi - ko'proq ta'lim va amaliyot zarur.
Shu bois, tanqidiy fikrlashning yaxshi tomoni shundaki, insonning aksariyati bir vaqtlar yoki boshqa narsalarni amalga oshirmasdan amalga oshiradigan umumiy mantiqiy noto'g'ri tushunchalarni yaxshi bilishi kerak.
Siyosatda munozarali va munozaralarga kirib boradigan munozaralarda xatodir; tanqidiy fikrlash amaliyoti odamni ularga nisbatan adolatsizlikka yo'l qo'ymaslik va boshqalarning arizalarida o'z ko'rinishini aniqlashga ko'maklashishi kerak. Noto'g'ri qaror qabul qilgan dalillar uning xulosasini qabul qilish uchun yaxshi asosga ega emas; shuning uchun, xatolarga qaramasdan, argumentlar juda samarali bo'lmaydi.
Odamlar har qanday ikkilanishning dastlabki va eng aniq xulosasiga tezda borishlari oson va odatiy holdir, lekin bu masalaning haqiqati doimo to'g'ri emas. Afsuski, bir kishi o'z xulosasini qabul qilgandan so'ng, ularni boshqa biror narsa foydasiga berishni qiyinlashtirishi mumkin - chunki hech kim noto'g'ri bo'lishni xohlamaydi.
Muammolardan qochishga urinishdan ko'ra, muammodan qochish yaxshiroqdir, chunki tanqidiy fikrlash ham ehtiyotkorlik bilan o'ylanishga urg'u beradi - bu sizdan qochib qutulish uchun xulosaga sakrashni bildirmaydi. Davom eting va aniq xulosaning mavjudligini tan oling, chunki u to'g'ri bo'lishi mumkin, ammo boshqa variantlarni ko'rib chiqmaguncha uni qabul qilmang.
Bularning barchasi, odamlarning tanqidiy va shubhali narsalarni o'ylash uchun rivojlantirishlari kerak bo'lgan ayrim asosiy xususiyatlarning qisqa xulosasi. Bu darhol tuyulmasa ham, falsafa yoki ilm-fan darajasini yaxshi tanqidiy fikrlovchi bo'lishga talab etmaydi. Asosiy masalalar bo'yicha ba'zi ta'lim talab etiladi, lekin o'rtacha odamning ishi yo'q.
Asosiy mantiqning ayrim qirralari qiyin bo'lishi mumkin, ammo oxir-oqibatda u bilan qulaylashishning yagona yo'li mavjud: amaliyot. Misol uchun, siz noto'g'ri ismlarni ro'yobga chiqarishni unutib qo'ysangiz bo'ladi. Buning o'rniga, siz dalillarni diqqat bilan o'qib, xatolarni aniqlab olishni o'rganishingiz kerak. Bunga qancha vaqt sarf qilsangiz, qanchalik tabiiy bo'ladi, va siz xatolar nomlarini esda tutasiz.
Xuddi shu narsa asosiy tushunchalardagi boshqa tushunchalarga ham tegishli. Agar siz ularni o'ylab, ulardan foydalansangiz, siz ular bilan o'zingizni qulay his etasiz va haqiqatdan ham o'qimasdan o'qigan narsalaringizdagi ma'lum argumentativ strategiya va texnikani taniysiz. To'liq terminologiya o'z-o'zidan davom etadi. Agar siz amaliyotga qiziqsangiz, ushbu sayt forumi yordamni topish uchun yaxshi joy. U erda siz ko'plab dalillarni o'qishga va ushbu saytda tasvirlangan ko'pgina texnikalarni amalda qo'llashga imkon beradi. Bundan tashqari, muayyan dalillarning haqiqiyligi yoki to'g'riligi haqida savollar berishingiz mumkin - sizning fikringiz noto'g'ri ketayotgani yoki narsalarni to'g'ri qabul qilishni yaxshiroq tushunishga yordam beradigan ko'plab odamlar bor.
Turli fikrlardan soʻng ularni jamlagan hamda oʻz shaxsiy fikrimizni qoʻshgan holda shuni aytishimiz mumkinki, bugungi kunda internet olamining cheksiz imkoniyatlari sabab bizga haddan ziyod koʻp maʼlumotlar yetib kelmoqda. ilm-fan, sanʼat, ayniqsa shou biznes olamiga aloqador malumotlar shunchalik koʻpki, ularni hazm qilish mumkin emas. Oʻzbekiston Respublikasi siyosiy olamidagi yangiliklar, shaxslarning, fuqarolarning huquq va erkinliklari toʻgʻrisidagi qaror hamda qonunlar, hattoki davlat ahamiyati darajasida, sir saqlanishi kerak boʻladi malumotlar ham qaysidir manbalar orqali yetib kelyapti. Ularning baʼzilari esa koʻz koʻrib, quloq eshitmagan gaplardir.
Mana shunday vaziyatda nafaqat jurnalistlar, balki ushbu malumotlarni qabul qilayotgan har bir fuqaro tanqidiy fikrlay olish qobiliyatiga ega boʻlishi lozim. Qabul qilayotgan xabarlari qay darajada haqiqatga yaqin ekanligini anglay olishi, tahlil qila bilishi kerak. Ayniqsa, prezidenti tashabbusi bilan berilgan erkinliklarni, demokratiyani oʻz bilganicha tushunib, oʻz bilganicha siyosatga aralashib, oʻz bilganicha xalqqa taʼsir oʻtkazmoqchi boʻlayotgan shaxslarga ko'r-ko'rona ergashmasligimiz kerak.
Shaxs sifatida erkin boʻlaylik, tanqidiy fikrlay olaylik, tahlil qila olaylik, haqiqiy fuqaro boʻlaylik.

Xulosa
Keltirilgan nazariy maʼlumotlar, qilingan amaliy tahlillarga tayanib quyidagicha xulosalarga kelindi:

• 
  Bugungi kunda hayotimizni internetsiz, aqilli gadjetlarsiz tasavvur qila olmaymiz. Aynan mana shu ixtirolar mevasi o’laroq, biz bugun butun dunyo ahli bilan hamnafasmiz. Bu bizga juda ko’p afzalliklar berdi, albatta. Ilm-fan yangiliklari-yu, marifat durdonalarini yer yuzi bo’ylab bo’lishish, bugun bizdan soniyalarnigina talab etmoqda. Ammo, insonlarning bir biriga bo’lgan ta’sir doiralari kengayishi , faqatgina, ijobiy jihatlarni o’z ichiga olmaydi;
  
• 
  Kishilik jamiyati paydo bo’lgandanoq, demokratiyaning kurtaklari bor edi va u hozir eng taraqqiy etgan mamlakatlarda ham o’zining so’ngi cho’qqisiga erishganicha yo’q. Demokratiyada fuqarolar erkinligi va tengligi qonunlarda mustahkamlangan, xalq hokimyatchiligining vosita va shakllari amalda o’rnatilgan va yuzaga chiqarilgan bo’ladi. Bunday davlat o’zini o’zi boshqarish, ko’p partiyalilik, ommaviy axborot vositalarining erkin bo’lishi, fikrlar xilma-xilligiga sharoit yaratadi;
  
• 
  Jurnalistika tizimidagi axborot vositalari ommaning kundalik dolzarb ijtimoiy va maxsus axborotga boʻlgan ehtiyojini qoniqtirishda asosan publitsistikaga tayanadi, shuningdek, muhim ijtimoiy masalalarni talqin qiluvchi ilmiy, badiiy va boshqa asarlardan ham foydalanadi. Jurnalistika tizimidagi axborot vositalari oʻz faoliyatida maʼlum davriylikka va tezkorlikka amal qiladi;
  
• 
  Intervyu jarayonidagi suhbatlashish to'g'ridan-to'g'ri ko'rsatuvlar orqali yoki muhokama qilinadigan masala bo'yicha mutaxassislardan mavzu, vaziyat yoki shaxs to'g'risida tegishli axborotlarni olishda qo’llaniladi. Shuningdek, ular mavjud ma'lumotlarning turlicha talqinlarini bilishga imkon beradi. Suhbatlarni ma'lumot olish va berish, tergov qilish hamda tahlil qilish vositasi deyish mumkin;
  
• 
  Tanqidiy fikrlash yoki tanqidiy hukm Bu aniq hukm yoki fikrni yaratish uchun faktlarni ob'ektiv tahlil qilish va aks ettirish qobiliyatidir.Bu atamaning turli xil ta'riflari mavjud bo'lsa-da, ularning barchasi tanqidiy fikrlash qobiliyatining asosiy tarkibiy qismi sifatida haqiqatni oqilona tekshirishni o'z ichiga oladi;
  
• 
  Hatto eng yaxshi tanqidiy fikr yurituvchilar ham o'zlarining fikrlarida noto'g'ri bo'lishi mumkin. Biror kishi mavzu haqida hamma narsani bilaman deb o'ylasa, endi yangi ma'lumotlar, tanqidlar va g'oyalar uchun ochiq bo'lmaydi. Shuning uchun tanqidiy xulosalar chiqarishda qabul qilinadigan eng muhim munosabatlardan biri bu kamtarlikdir.
  

Ko’plab ijobiy o’zgarishlarga qaramasdan, yetarlicha islohatlar hali amalga oshirilganicha yo’q. Bunda nafaqat siyosiy arboblar, jurnalistlar, mansabdor shaxslar, balki barchamizning aybimiz bor. Endi bir yoqadan bosh chiqarib, eskilik sarqitlaridan, o’rinsiz qo’rquvlardan halos bo’lgan holda, jamiyatimizdagi illatlarga qarshi kurashib, yangi O’zbekistonni yaratish vaqti keldi. Eng asosiysi ijobiy o’zgarishlarni talab qilish bilan birga, har birmiz qo’limizdan kelganicha qaysidir o’zgarishlarga o’z hissamizni qo’shishga urinishimiz kerak. Huquqbuzarliklarga imkon yaratgandan ko’ra, huquqlarimizdan foydalana olishni o’rganaylik. Barchamiz bir qayqda ekanmiz, sarosimaga sabab bo’lmasin deb, undagi katta-yu kichik yoriqlarni yashirib yoki bu mening ishim emas deya muammolarni o’zimizdan soqid qilishdan aslo foyda yo’q.