Қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш

 
 
 
 

---

200 
 
Суицидал хулқ-атворли ўсмирлар шахсий ва эмоционал 
соҳасининг психологик диагностикаси
Сир эмаски, хавотирланишни шахс хусусияти сифатида баҳолаш жуда 
ҳам
 
муҳим. Чунки айнан мана шу сифат кўп ҳолларда ўсмир хулқ-атворини 
белгилайди. Хавотирланиш кўрсаткичининг маълум даражаси - бу шахс фаол 
фаолиятининг табиий ва мажбурий хусусиятидир. Шунга кўра, ҳар бир ўсмирда 
фойдали хавотирланиш деб номланувчи ўз оптимал ѐки исталган хавотирланиш 
даражаси мавжуддир. Инсонинг ўз ҳолатини баҳолаши, ўз ўзини назорат 
қилиши ва ўзини тарбиялашининг аҳамиятли таркибий қисми ҳисобланади. 
Шахс хавотирланиши остида субъектнинг хавотирланишга мойиллигини 
акс
 
эттирувчи ва унда кенг доирадаги вазиятларни хавфли сифатида қабул 
қилиш
 
тенденцияси мавжудлиги эҳтимолини назарда тутувчи ҳамда уларнинг 
ҳар бирига нисбатан маълум бир жавоб реакциясини намоѐн этувчи барқарор 
индивидуал характеристикаси ѐтади. 
Шахснинг хавотирланишга мойиллиги унинг томонидан ўзини ўзи 
баҳолаши учун хавфли ҳисобланган маълум бир қўзгатувчиларни қабул қилиш 
негизида фаоллашади. Вазиятли ѐки реактив хавотирланиш ҳолати қуйидаги 
субъектив эмоциялар билан характерланади: а)таранглик; б); 
нотинчлик; в) хавотирлик; г) асабийлик. 
Бу ҳолат стрессли вазиятга эмоционал реакция тарзида юзага келади 
интенсивлиги ва динамиклигига кўра турлича бўлиши мумкиқ. 
Юқори хавотирланувчилар тоифасига (категориясига) киритилувчи 
ўсмирлар ўз-ўзини баҳолаш ва ҳаѐт фаолиятига нисбатан хавфни кенг 
қамровдаги вазиятларда қабул қилиш ҳамда унга жуда ифодаланган 
хавотирланиш ҳолати билан жавоб беришга мойилдирлар. Агар психологик 
тест синалувчида шахс хавотирланишининг юқори кўрсаткичини намоѐн қилса, 
бу унда турли вазиятларда, айниқса унинг салоҳияти ва мавқеини баҳолашга

---

201 
келганда хавотирланиш ҳолатининг пайдо бўлишини тахмин қилиш эҳтимоли 
учун асос бўлади.