Қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш

Ваҳимали қўнғироқ 
Психологлар суицидга мойиллиги бор болаларни бир неча типга 
ажратишади.Ота-оналар эътибор қаратиши лозим бўлган асосий сигналларни 
келтириб ўтамиз. 
Боланинг дўстлари йўқ, деярли ҳеч ким билан мулоқотга 
киришмайди, ҳатто ота-онаси билан ҳам очилиб гаплашмайди
. Бола ўз 
муаммоларини ўзи мустақил ҳал қилишга ўрганган ,ҳеч кимга ишонмайди. 
Унга жудаям қийин,оғир бўлган вазиятларда ҳам йиғламайди. Бола ўзидаги 
салбий эмоцияни чиқариб ташлашни билиши керак, ўз қобиғига ўралиб 
олмаслиги керак. Унга нисбатан мулойимроқ бўлинг. Бола сиз уни жудаям 
яхши кўришингизни, ҳар доим ѐрдамга тайѐрлигингизни сезсин. Ота-онаси ҳам 
баъзан сиқилиши, қўрқиши мумкинлигини билиши керак. Бир-бирингизни 
кўпроқ аянг. 
Болани ҳеч нарса қизиқтирмайди. 
Ҳар қандай саволга унинг жавоби 
бир хил «менга барибир». У яхши ўқиши мумкин, лекин интилиши йўқ.У 
катталарнинг барча илтимосларини бажариши мумкин, чунки ўзининг хоҳиш-
истаклари йўқ.Бундай бола барча нарсага бефарқ қарайди: овқатга,ўқишга 
,атрофдагилар нима билан шуғулланаѐтганига ҳеч нарсага қизиқмайди.Унинг 
ҳатто қандайдир шўхлик қилгиси ҳам келмайди. Ота-онада эса бу ҳолат жуда 

---

197 
яхши болам бор деган фикрни пайдо қилади. Бироқ бу жуда ҳам янглиш 
фикр.Ўспириннинг албатта ўзига ѐқадиган бирор машғулоти бўлиши керак.Бу 
машғулотниниг сизга ѐқиш-ѐқмаслиги бу иккинчи масала, чунки айнан маълум 
бир хоббилар яшашга бўлган қизиқишни ушлаб туради. Шунинг учун болани 
нимагадир қизиқтиришга ҳаракат қилинг. Фақат бу машғулотларни ўз дидингиз 
ва қизиқишингиздан келиб чиқиб танлаб,уни мажбурламанг.Сиз ҳар хил 
вариантларни таклиф қилиб кўринг, у ўзига маъқулини танлаб олсин. 
Агар бола касал бўлишни ѐқтирса, ўзига ҳар хил касалликлар ўйлаб 
топса
, бу сергакроқ бўлишингиз учун сигнал.Бу билан у сиз ѐнида 
бўлганинигиздагина ўзини яхши ҳис қилишини намойиш қилади. Ота-оналар 
секин-аста бундай «ўйлаб топилган касалликларга» кўникишади ва аҳамият 
бермай қўйишади. Натижада болалар янада аянчлироқ ҳаракатларни бошлайди. 
Кўп болалар ҳаѐтдан тўйгани учунмас, балки ота-онасини қўрқтитиб қўйиш 
учун суицидга қўл уради. Улар ўлишни исташмайди, балки шу йўл билан 
джоимий банд ота-онасини озгина бўлсада эътиборини ўзига қаратишни 
хоҳлашади. Афсуски баъзан тез ѐрдам вақтида келишга улгурмайди , шунда « 
ѐлғон ўлим» ҳақиқатга айланади. Шунинг учун қанчалик банд бўлишингиздан 
қатъий назар, фарзандингиз борлигини унутманг.Фақат касал бўлганида 
эмас,доимий уларга бўлган меҳрингизни намоѐн қилинг. 
Яна бир хавфли аломат –