A’jinyaz atindag’i No’kis ma’mleketlik pedagogikaliq insituti «arnawli sirtqi bo'lim» «Geografiya ha’m ekonomika bilim tiykarlari»

ǵan unıraw qabıǵı payda boladı.
Unıraw qabıǵınıń qalıńlıǵı 30-60 m. boladı, ayrım waqıtları 200 m.ge jetedi. Tawlarda hám biyik tegisliklerde unıraw qabıǵı turaqlı tarqalmay, olardıń tómengi basqıshında ushıraydı. Eń qalıń unıraw qabıǵı ıssı poyaslarda, eń juqa unıraw qabıǵı polyuslıq úlkelerde payda boladı.
Unıraw qabıǵınıń vertikal profili morfologiyası hám qatlamlarınıń quramı geografiyalıq zonalar boyınsha ózgerip baradı. Topıraq unıraw qabıǵınıń eń ústingi qatlamı esaplanadı. Geotektura - jer qabıǵındaǵı tiykarǵı relief formaları. Geotektura tek jerdiń ishki kúshleri tásirinde júzege keledi hám rawajlanadı. Geotektura relief formalarınıń júzege keliwi áyyemgi jalǵız Pangeya materigi hám Pantalasa okeanınıń waqıtlar ótiwi menen házirgi jaǵdayına keliwi úlken rol oynaydı. Olarǵa materik kóterilmeleri hám okean batıqları kiredi. Geocinklinallar hám
platformalar bolsa ekinshi dárejeli geotekturalar esaplanadı. Reliefte geocinklinallarǵa burmalı tawlardıń shınjırları tuwrı keledi. Platformalarǵa úlken-úlken tegislikler tuwrı keledi. Hár qanday materiktiń negizinde kembriyden aldınǵı bir (Evraziyada) yáki birneshe platforma bar. Olardı geocinklinallar - túrli jastaǵı taw shınjırları orap alǵan. Morfostrukturalarǵa iri planetalıq relief formaları kiredi. Olardıń payda bolıwında Jerdiń ishki kúshleri menen birge sırtqı kúshleri de qatnasadı. Bunday relief formalarına iri taw dizbekleri hám tegislikler kiredi. Mısalı: Kordiliera tawları, Ullı tegislikler, Shı