A’jinyaz atindag’i No’kis ma’mleketlik pedagogikaliq insituti «arnawli sirtqi bo'lim» «Geografiya ha’m ekonomika bilim tiykarlari»

ǵaqlıq júzesiniń hámme jerinde tarqalǵan kishi pás-bálentliklerden ibarat mikrorelief (kishi saylar, oyıqlar, dóńler hám basqalar).
Jer beti reliefi kelip shıǵıwına qaray úsh tiykarǵı toparǵa bólinedi: geotektura, morfostruktura hám morfoskulptura.
Morfoskulpturalar tiykarınan sırtqı (ekzogen) kúshler tásirinde júzege keledi. Olarǵa dárya alapları, allyuvial tegislikler, muz relief formaları, payda bolǵan relief formaları suw eroziyası nátiyjesinde payda bolǵan relief formaları kiredi. Mısalı; jarlıqlar, qurǵaqlıqlar, barxanlar, dárya
alapları h.t.b.
Morfoskulptura hám morfostruktura relief formaları bir-birinen payda bolıwında ekzogen process ústin bolǵan morfoskulptura, endogen kúshler kúshli tásir etken morfostruktura parıqlanadı.
Jer júzindegi relieftiń júzege keliwinde onıń ishki bolimindegi energiya menen baylanıslı bolǵan geologiyalıq basqıshlar kosmoslıq tásir awırlıq kúshi, Quyash energiyası tásirinde payda bolatuǵın (fizikalıq unıraw, samal, jawın, teńiz qalqıwı hám t.b.) basqıshlar organikalıq unıraw,
Jer astı hám jer usti suwlarınıń jumısı hám basqalar aktiv qatnasadı.
Endogen kúshler - ishki kúshler degen manisti bildiredi. Endogen faktorlar (jerdiń ishki kúshleri tásirinde júzege keledi) – mantiyadan zatlardıń ajıralıp shıǵıwı, litosferada erigen magmatikalıq jınıslar oshaqlarınıń payda bolıwı, taw payda bolıwı, vulkanizmler, jer silkiniw,
Jer qabıǵı ayırım bólimleriniń vertikal qoz