A’jinyaz atindag’i No’kis ma’mleketlik pedagogikaliq insituti «arnawli sirtqi bo'lim» «Geografiya ha’m ekonomika bilim tiykarlari»

ǵan bolar edi.
Morfostrukturalarǵa iri planetalıq relief formaları kiredi. Olardıń payda bolıwında Jerdiń ishki kúshleri menen birge sırtqı kúshleri de qatnasadı. Bunday relief formalarına iri taw dizbekleri hám tegislikler kiredi. Mısalı: Kordilera tawları, Ullı tegislikler, Shıǵıs Evropa tegisligi, Turan tegisligi, Shıǵıs Avstraliya tawları h.t.b. Morfoskulpturalar tiykarınan sırtqı (ekzogen) kúshler tásirinde júzege keledi. Olarǵa dárya
alapları, allyuvial tegislikler, muz relief formaları, suw eroziyası nátiyjesinde payda bolǵan relief formaları kiredi. Mısalı; jarlıqlar, qurǵaqlıqlar, barxanlar, dárya alapları h.t.b. Morfoskulptura hám morfostruktura relief formaları bir-birinen payda bolıwında ekzogen
process ústin bolǵan morfoskulptura, endogen kúshler kúshli tásir etken morfostruktura parıqlanadı.
Ekzogen processler unıraw hám denutaciyada ayqın kórinedi. Taw jınıslarınıń mexanikalıq jemiriliwi hám ximiyalıq ózgeriw proccesi jıyındısı unıraw dep ataladı. Unıraw 3 túrli boladı.
1. Fizikalıq yamasa mexanikalıq. 2. Ximiyalıq unıraw. 3. Biologiyalıq (organikalıq) unıraw.
Fizikalıq unırawdıń - tiykarǵı sebebi taw jınısları temperaturasınıń ózgerip turıwı bolıp esaplanadı. Taw jınısları bir qızıp, bir suwıp turıwı nátiyjesinde bólinip hám maydalanıp ketedi. Bunday jarıqlarǵa muzlap qalǵan suw da tásir kórsetedi.
Ximiyalıq unıraw - jınıslardıń quramı ózgeriwinen ibarat. Ximiyalıq unırawdıń tiykarǵı agregatları suw, jınıslarda