A’jinyaz atindag’i No’kis ma’mleketlik pedagogikaliq insituti «arnawli sirtqi bo'lim» «Geografiya ha’m ekonomika bilim tiykarlari»

ǵa aytıladı. Gipsografiyalıq iymek sızıqtıń boylama kósherinde bálentlik hám shuqurlıq, Kóldeneń
kósherinde bolsa bul shuqırlıq hám balentlikerge tuwrı keletuǵın maydan berilgen. Bul gipsografiyalıq iymek sızıqtı analiz qılǵanda tómendegiler kelip shıǵadı:
- gipsografiyalıq iymek sızıqta eki tik bólim ajıralıp turadı. Olardıń maydanı júdá kishi.
Joqarı bólimindegi tik bólim materik (qurǵaqlıq) Jer qabıǵına sáykes keledi, onıń joqarǵı bólimi Jer júzindegi eń biyik noqat bolǵan Jomolungma shoqqısına tuwra keledi. Tómengi bólimdegi tik
bolim okean Jer qabıǵına tuwrı keledi, onıń tómengi bólimi Jer júzindegi eń tereń shókpe Mariana batıǵına tuwrı keledi.
- gipsografiyalıq iymek sızıqta bunnan tısqarı eki jatıq bólim de ajıratıladı. Onıń joqarǵı bólimi qurǵaqlıqtıń ortasha biyikligine tuwra keledi (870 metr) tómengisi bolsa okeanıń ortasha tereńligine tuwrı keledi. (3704m) onıń maydanı Jer júziniń 50% in quraydı.
- bunan tısqarı iymek sızıqta qıya tómengi bólegi de ajralıp turadı. Ol qurgaqlıq Jer qabıǵınan okean qabıǵına ótetuǵın ótkinshi Jer qabıǵı túrine sáykes keledi. Ol jer júziniń 10% maydanın iyelegen. Materik sayızlıǵı (shelf) hám materik janbawırı usı ortalıqta jaylasqan boladi.