A’jinyaz atindag’i No’kis ma’mleketlik pedagogikaliq insituti «arnawli sirtqi bo'lim» «Geografiya ha’m ekonomika bilim tiykarlari»

ǵı erigen zatlar hám hawadaǵı kislorod. Ximiyalıq unıraw jınıslar quramındaǵı elementlerdıń óz-ara ximiyalıq tásiri nátiyjesinde júzege keledi.
Biologiyalıq unıraw - tiri organizimler tásirinde júzege keledi. Tiri organizimler jınıslardı mexanikalıq jemiredi, jasaw azıqlıqları menen olardı ximiyalıq ózgertedi. Ayrım waqıtları fizikalıq, ayrım waqıtları ximiyalıq unıraw ústemlik qılsada, ádette fizikalıq hám ximiyalıq unıraw birgelikte júz beredi. Unırawda jınıs hám minerallar (kvarcdan basqa) bólinip qalmay, bálkim unırap atırǵan gorizontallar quramıda ózgerip ketedi. Bunda kóp zatlardı suw aǵızıp ketedi, ornında qalǵan jınıslar bekkem birikpeler, kóbirek kvarc, alyuminiy hám temir gidratları menen boyaladı.
Denudaciya – (latınsha ashılıp qalıw) dep unıraw ónimleriniń salıstırmalı tómen orınlarǵa alıp ketiliw processi jıyındısına aytıladı. Denudaciya aǵın suwlar, muzlıqlar hám samal natiyjesinde júz beredi, tik janbawırlarda bolsa bosap qalǵan ana jınıslar qulap túsedi hám
awırlıq kúshi tásirinde tómenge qulap tusedi. Denudaciyanıń intensivligi jeridiń teńiz qáddinen biyikligine, taw jınıslarınıń quramı hám qasiyetleri hámde unıraw jedelligine baylanıslı. Unıraw hám denudaciya nátiyjesinde unıraw qabıǵı - geologiyalıq formaciya payda
boladı. Unıraw qabıǵı bólingende zatlardan hám sayqallanbaǵan taw jınıslarınan payda bolǵan. Eger olar aldın payda bolǵan jerinde qalıp qoysa, bunday qaldıq unıraw qabıǵı, eger bir jerden basqa jerge alıp kelingen bolsa qayta jatqızıl