1. Havo haltachalari bor organizmlarni belgilang?

Biologiya

1. Havo haltachalari bor organizmlarni belgilang?

1.qizilto’sh 2.podolariy 3.belyanka 4.iguana 5.agama 6.kalibri 7.semga 8.katta kivi 9.jo’ka 10.and kondori
A)2,4,5,9 B)1,3,6,8 C)1,2,7,8 D)1,6,8,10

2. 4 ta kapalak qurtining haqiqiy oyoqlari + soxta oyoqlari va 4 ta qisqichbaqaning jag’oyoqlari + 2 shoxli qorinoyoqlari + yurish oyoqlari sonlari yig’indisini hisoblang.

A)120 B) 144 C) 160 D) 176

3.Diploid navli karam (2n=18) o‘simligi changdonida mikrosporaning mitoz bo‘linishining anafaza bosqichida mutatsiya tufayli ikkinchi va oltinchi xromosomalarning mustaqil xromatidalari tarqalmay bir qutbga o‘tib qolsa, hosil bo‘lgan spermiylardagi xromosomalar sonini aniqlang.

A) 16 yoki 20 B) 22 yoki 14 C) 10 yoki 8 D) 11 yoki 7

4. Qo`qongul o‘simligi bilan bir sinfga (a) va bir oilaga (b) mansub o‘simliklar to‘g‘ri juftlangan javobni aniqlang.

A) a — keyreuk, baobab, itsigak; b — dastargul, turon shuvog'i, matur
B) a — tog'olcha, yapon saforasi, topinambur; b — dastorgul, xrizantema, bo'znoch
C) a — ebalak, rediska, bug'doy; b — kakra, karrak, qoqio't
D) a — oloy xiyoli, olg'i, oshqovoq; b - qora jusan, bo'yimodaron

5.Postembrional rivojlanishi metamorfoz yo‘li bilan amalga oshuvchi umurtqasiz organizmlarni aniqlang. 1) belyanka;

2) chuchuk suv gidrasi; 3) bukri baliq; 4) sariq suvarak;
5) yomg‘ir chuvalchangi; 6) sariq chayon; 7) assidiya; 8) butli o‘rgimchak.
A)5, 8 B) 3, 7 C) 2, 6 D) 1, 4

6.To‘g‘ri fikrlarni aniqlang.

a) Habashiston biogeografik viloyatida begemot uchraydi;
b) Neotropik biogeografik viloyatida yalqov uchraydi;
c) Avstraliya biogeografik viloyatida antilopa uchraydi;
d) Hindomalay biogeografik viloyatida kabarga uchraydi. (Tabiiy holda tarqalgan.)
A)a, b B) b, d C) c, d D) a, d

7.Biotik omil ta’siri keltirilgan javobni aniqlang.

A) hasharotlarning qattiq sovuq natijasida nobud bo‘lishi
B) zararkunanda hasharotlarga qarshi dori purkalishi natijasida ularning halok bo‘lishi
C)o‘simliklarning kuchli shamol ta’sirida nobud bo‘lishi
D)dukkakli o‘simlik ildizida tugunak bakteriyalarning hamkorlikda yashashi

8. Biokimyoviy evolyutsiya bosqichlari va ularga mos jarayonlarni muvofiqlashtiring.

a) biologik evolyutsiya; b) kimyoviy evolyutsiya;
1) atmosferada ozon ekranining hosil bo lishi,
2) atmosferaning kislorod bilan boyishi;3) abiogen usulda hosil bo‘lgan organik moddalar uchun raqobatning susayishi; 4) ATF va fermentlarning abiogen usulda sintezi,
5) koaservatlarda membrananing hosil bo'lishi; 6) ATF va fermentlarning biogen usulda sintezi;7) koaservatlarda bo‘linish xususiyatining paydo bo‘lishi; 8) protobiontlarning paydo bo‘lishi.
A) a - 1, 3, 4; b - 5, 6, 8 B) a - 2, 5, 6; b - 3, 4, 8
C) a - 2, 3, 6; b - 4, 7,8 D) a - 4, 5, 8; b - 2, 3, 6

9.Quyidagi olimlarning biologiya fanining rivojiga qo‘shgan hissalari va aniqlagan kashfiyotlari to‘g‘ri ko‘rsatilgan javobni aniqlang.

a) Nilson Ele - polimeriya hodisasi; b)G.D.Karpechenko - turlararo bepushtliknibartaraf etish yo‘llari; c)D.I.Ivanovskiy - hujayra protoplazmasi; d)A.Levenguk - hujayrada yadro mavjudligi.
A)b, d B) b, c C) a, b D) a, c

10.Bo‘rsiq bilan bir tip (1), sinf (2), turkum (3), oila (4) ga mansub hayvonlarni aniqlang.

A)1 - assidiya; 2 - o‘rdakburun; 3 - ilvirs; 4- norka
B) 1 - gavial; 2 - o‘rdakburun; 3 - ilvirs; 4- qulon
C)1 - ko‘rgalak; 2 - tapir; 3 - tyulen; 4 - latcha
D)1 - sterlyad; 2 - kasatka; 3 - yaguar; 4- nutriya

11. Qon aylanish sistemasi (a), nerv nayi (b), chang xujayralari (c) qaysi eralarda paydo bo’lgan?

A) a-poleaoy; b-proterazoy; c-paleozoy
B) a-proterazoy; b-poleazoy; c-paleozoy
C) a-proterazoy; b-poleazoy; c-mezazoy
D) a-proterazoy; b-proterazoy; c-paleozoy

12.Nuqtalar o‘rniga mos javobni tanlang.

Tireotoksikoz ... .
A) qalqonsimon bez funksiyasining susayishi
B) ayrisimon bez funksiyasining kuchayishi
C) qalqon orqa bezi funksiyasining pasayishi
D) qalqonsimon bez funksiyasining kuchayishi

13.To‘g‘ri ma’lumot keltirilgan javobni aniqlang.

A)tufelka - xivchinlilar sinfi vakili hisoblanadi
B)aktiniya − ayrim jinsli organizm
C)nozema − geterotrof organizm
D)leyshmaniya xivchinlilar sinfi vakili bo‘lib, erkin yashaydi

14.DNK fragmentining bir zanjiri 1050ta nukleotidlardan iborat bo‘lib, DNK qo‘sh zanjiridagi timin nukleotidlari 10%ni tashkil etadi. DNK qo‘sh zanjiridagi jami vodorod bog‘lar sonini (a) va undan sintezlangan oqsilning molekular massasini (b) aniqlang. (Oqsil tarkibidagi bitta aminokislota qoldig‘ining molekular massasi 120 ga teng, i-RNK ning barcha kodonlariga t-RNK ning antikodonlari komplementar.)

A)a - 1680; b – 63000 B)a - 1680; b - 126000
C) a - 2940; b – 31500 D) a - 2940; b – 42000

15.Nuqtalar o‘rniga mos javobni tanlang.

Zaharli gelekonius kapalagi ......... .
1) tanasining rangi bilan oynasimon kapalakka taqlid qiladi;
2) "xonqizi" qo‘ng‘izi bilan bir sinfga mansub; 3) ayirish sistemasining bir uchi berk, ikkinchi uchi ichak bo‘shlig‘iga ochiladi; 4) qanotlari shakli, naqsh va tomirlari bargga o‘xshash bo‘ladi; 5) qurtining ko‘krak bo‘limida 5 juft soxta oyoqlar bo‘ladi; 6) tanasi yorqin "ogohlantiruvchi rang"ga ega.
A)1, 2, 5 B) 1, 4, 5 C) 2, 3, 6 D) 3, 4, 6

16.Dengiz mushugining yuragiga ...(I) keladi, maralning yuragidan ...(II) chiqadi. Nuqtalar o‘rniga mos keluvchi to‘g‘ri ma’lumotlar ko‘rsatilgan javobni belgilang.

1) kichik qon aylanish doirasi venalari orqali arterial qon; 2) kichik qon aylanish doirasi venalari orqali venoz qon; 3) katta qon aylanish doirasi venalari orqali venoz qon; 4) kichik qon aylanish doirasi arteriyalari orqali venoz qon; 5) katta qon aylanish doirasi venalari orqali arterial qon; 6) katta qon aylanish doirasi arteriyalari orqali venoz qon; 7) katta qon aylanish doirasi arteriyalari orqali arterial qon; 8) kichik qon aylanish doirasi arteriyalari orqali arterial qon.
A) I - 1, 3; II - 4, 7 B) I - 1, 5; II - 4, 7
C) I - 4, 6; II - 2, 7 D) I - 2, 5; II - 3, 8

17.Fenotipik o‘zgaruvchanlik berilgan javobni aniqlang.

1) kalta oyoqli qo‘ylarning paydo bo‘lishi; 2) xromosomalar ayrim qismlarining ikki marotaba ortishi; 3) suv yong‘og‘ida suv osti barglar patsimon qirqilgan, suv usti barglari yaxlit bo‘lishi; 4) ultrabinafsha nurlar ta’sirida odamlarda yozda terida melaninning ko‘payishi.
A)2, 3 B) 1, 4 C) 1, 2 D) 3, 4

18.Proterozoy → paleozoy → mezozoy eralari ketma-ketligida yuz bergan aromorfozlar to‘g‘ri berilgan javobni aniqlang.

A)suvda hamda quruqlikda yashovchilar sinfining dastlabki turlarini vujudga kelishi → tuproqdagi dastlabki quruqlik o‘simliklarining paydo bo‘lishi → dastlabki bosh skeletsizlar kenja tipining paydo bo‘lishi
B)yo‘ldoshli sutemizuvchilar kenja sinf vakillarining paydo bo‘lishi → dastlabki bosh skeletsizlar kenja tipining paydo bo‘lishi → tuproq dastlabki quruqlikdagi o‘simliklarning paydo bo‘lishi
C)ochiq urug‘li o‘simliklarning paydo bo‘lishi, suyakli baliqlar sinfining kelib chiqishi → dastlabki bosh skeletsizlar kenja tipining paydo bo‘lishi → jag‘siz qalqondor baliqlarning paydo bo‘lishi
D)halqali chuvalchanglar tip vakillarining paydo bo‘lishi, dastlabki bosh skeletsizlar kenja tipining paydo bo‘lishi → zamburug‘larning paydo bo‘lishi → yo‘ldoshli sutemizuvchilar kenja sinf vakillarining paydo bo‘lishi

19.Evolyutsiya jarayonida moslanishlarning paydo bo’lish jarayoni qanday ketma ketlikda sodir bo’ladi.

1) foydali mutatsiyalarga ega organizmlarning yashab qolishi;
2) yashash muhitining o’zgarishi; 3) xarakatlantiruvchi tanlanish ta’siri; 4) populyatsiya individlarida mutatasiyalarning yuzaga kelishi; 5) foydali belgilarga ega populyatsiyalarning shakllanishi
A) 2-3-4-5-1 B) 3-4-1-2-5 C) 2-4-3-1-5 D) 4-3-1-5-2

20. Berilgan misollar turning qaysi mezonlarning nisbiy ekanligini ifodalaydi?

1) karam va turp kariotipi 18 ga teng; 2) erkak va urg'ochi o‘rdak tashqi qiyofasidagi farq,3) suvaraklarning rang jihatdan xonqiziga taqlid qilishi; 4) odam va shimpanze qonidagi gemoglobin oqsilining o'xshashligi; 5) nasldor turlararo duragaylarning mavjudligi
a) biokimyoviy; b) genetik; c) morfologik; d) fiziologik;
A) 1 - b; 2 - c ; 3 - d ; 4 - a; 5 –c B) 1 - b ; 2 - c; 3 - c; 4 - a; 5 - d
C) 1 - a; 2 - c; 3 - c; 4 - d: 5 –c D) 1 - a; 2 - d; 3 - d ; 4 - a; 5 - b

21.Burun teshigi hid sezuvchi hujayralarga ega bo‘lgan xaltachalarga ochiladigan organizmlar to‘g‘ri keltirilgan javobni aniqlang.

A)moybaliq, xumbosh baliq B)ildam kaltakesak, emu
C) silovsin, kapachi qush D) nandu, gekkon

22.Muhitning biotik omili ta’sirini aniqlang.

A) pestitsidlar qo‘llanishi tufayli tuproqdagi organizmlarning yoppasiga nobud bo‘lishi
B) viltga chidamli yangi g‘o‘za navlarini yaratish
C) tog‘ hosil bo‘lishi natijasida bir nechta alohidalashgan populyatsiyalarning kelib chiqishi
D) kartoshka ildizida bo‘rtma nematodaning yashashi

23. Qushlar uchun to‘g‘ri (a) va noto‘g‘ri (b)ko‘rsatilgan ma’lumotlarni aniqlang.

1) miqqiy, jo'rchi, qirg‘iy va kalxat bir turkumga mansub;
2) bosh miya yarimsharlarida burmalarning bo'lishi ilk paydo bo'lgan aromorfoz; 3) suqsun, suvsar, churrak va o‘rdaklarning dumi asosida dumg'aza bezi bo‘ladi;4) ozuqasi yaxshilansa Kornuel va Plimutrok kabi zotlarning go‘sht berishi massasi ortadi
A) a - 1,4; b - 2,3 B) a - 2, 4; b - 1, 3
C) a - 2,3; b - 1,4 D) a - 1, 3; b - 2, 4

24. Yexidna va odam ajdodlarida DNK tuzilishida farqning paydo bo‘lishi (a), qadimgi panjaqanotli baliqlardan suvda hamda quruqda yashovchilarning kelib chiqishi (b) qanday jarayonlarga misol bo‘ladi?

A) a - konvergensiya; b – divergensiya
B) a - makroevolyutsiya; b - mikroevolyutsiya
C) a - divergensiya; b – mikroevolyutsiya
D) a - divergensiya; b - makroevolyutsiya
25. Atamalar raqamini ularning ta’rifi bilan juftlang.

1	Transpozon	B	i-RNK matritsa vositasida o‘z nusxasini sintezlab, genomning boshqa joyiga ko‘chib o‘tadigan virussimon DNK molekulasi
2	Avtonom Plazmidlar	D	Gen yoki genlar majmuasini maqsadga muvofiq o‘zgartirish
3	Gen muhandisligi	E	Genomdan o‘zini qirqib, genomning boshqa joyiga ko‘chib o‘tadigan genetik tuzilma
4	Retro-transpozon	F	Xromosomadan tashqarida joylashgan o‘z-o‘zini replikatsiya qila oladigan halqali DNK molekulasi

A) 1-F; 2-E; 3-B; 4-D B) 1-F; 2-B; 3-D; 4-E

C) 1-E; 2-F; 3-D; 4-B D) 1-B; 2-D; 3-E; 4-F

26. Odamlarda jingalak soch silliq soch ustidan chala dominantlik qiladi, geterozigotalilarda soch to’lqinsimon bo'ladi. Sepkillilik sepkilsizlik ustidan to’liq dominantlik qiladi. Gemofiliya esa X xromosomada joylashgan retsessiv belgi hisoblanadi. Barcha genlari bo’yicha geterozigotali ayol va silliq sochli, sepkilsiz,sog‘lom erkak oilasida tug‘ilgan o’g’il farzandlarning necha foizi silliq sochli, sepkilli ekanligini aniqlang.

A) 25 B) 75 C) 62,5 D) 37,5

27.Quyidagilardan turli xil organizmlarning zigota ( murtak ) sidan hosil bo`ladigan qismlarni aniqlang.

1)qirqbo’g’im sporafiti; 2) gametafit; 3) funariyaning qisqa bandli, sporangiyi; 4) qirqbo`g`imning chetlari bo`lingan kichkina o`simtasi; 5) funariyaning shoxlangan, yashil iplari; 6) qirqquloq sporafiti ; 7) bug’doyning chang donasi
A) 1,3,7 B) 2,3,4,7 C) 1,3,6 D) 2,3,4,6

28. Mitozning profaza davrida xromatidalar soni 60 ta bo`lib va shu hujayraning mitoz siklining anafaza davrida 3 juft xromosomalardagi xromatidalarni sentromeralar ajralmagan holda chap qutbga o`tib qoldi. Telafazadan so`ng hosil bo`lgan qiz hujayralarnining xromosoma va DNK miqdorini aniqlang.

A) 30 ta Xromosoma; 33 ta DNK; va 27 ta Xromosoma; 27 ta DNK
B) 33 ta Xromosoma; 33ta DNK; va 27 ta Xromosoma; 27 ta DNK
C) 30 ta Xromosoma; 33 ta DNK; va 27 ta Xromosoma; 30 ta DNK
D) 33 ta Xromosoma; 33 ta DNK; va 30 ta Xromosoma; 33 ta DNK

29. Quyida keltirilgan o’simliklarni urug’i unib chiqish uchun harorat qanday o’zgaradi?

rediska sholg’om beda no’xat qovun g’o’za
a)ortadi; b) kamayadi; c) o’zgarmaydi
A)1-a; 2-a; 3-b; 4-c; 5-a B) 1-a; 2-b; 3-a; 4-a; 5-b
C) 1-c; 2-b; 3-a; 4-a; 5-b D) 1-a; 2-b; 3-a; 4-a; 5-a

30.Mitozning anafaza va meyozning anafaza II bosqichlari uchun umumiy bo‘lgan holatlarni belgilang.

a) xromatidalar mustaqil xromosomalarga aylanadi;
b) qutblarga ikki xromatidali xromosomalar tarqaladi;
c) xromosomalar spirallari yoyila boshlaydi;
d) xromosomalar spirallashuvi boshlanadi; e) xromatidalarni birlashtiruvchi belbog’ uziladi
A) a, e B) a, b C) b, с D) с, d

Ilm Maskani O’quv Markazi

Biologiya 08.05.202222

Savol	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15
Javob	D	C	D	B	D	A	D	C	C	A	D	D	C	D	C
Savol	16	17	18	19	20	21	22	23	24	25	26	27	28	29	30
Javob	A	D	D	C	B	A	D	A	D	C	A	C	A	B	A