Agrokimyo va tuproqshunoslik

Talaba bilimini tekshirish savollari
1. Qora tuproqlar paydo bо‘lishining asosiy xususiyatlari nimada va 
tuproqning paydo bо‘lishidagi zonal va fatsial sharoitlariga kо‘ra uning namoyon 
bо‘lishidagi о‘ziga xos xossalari kanday? 
2. Morfologik belgilari va tarkibi hamda xossalari bо‘yicha qora tuproqlar 
tipcha va asosiy avlodlarining diagnostik tavsifini bering? 
3. Qora tuproqlarning agronomik tavsifini bayon eting? 
4. Qora tuproqlardan foydalanish va muxofaza qilishdagi asosiy muammolar 
nimalardan iborat? 
24-MAVZU. AMERIKA TUPROQLARI. 
REJA. 
1.Tarqalishi, maydoni va tabiiy sharoitlari 
2.Amerika tuproqlar tо‘zilishi klasifikatsiyasi, tarkibi va xossalari. 
3.Amerika tuproqlar tо‘zilishi, tarkibi va xossalar 
1.Tarkalishi,
tuprok paydo kiluvchi omillari, iklimi, relefi, ona jinsi, 
usimliklari, podzol tuproklar ularning tarkibi, xossalari, klassifikasiyasi. Chimli va 
chimli podzol tuproklar. Ulardan foydalanish. Botkok tuproklar, tarkalishi, kelib 
chikishi, tuzilishi, tarkibi, xossalari va foydalanishi. 1. Tayga urmon zonasi MDX 
mintakasining katta kismini egallaydi. Zona maydoni 1150 mln gektarni tashkil etib 
shimoldan tundra, janubdan urmon dasht zonasi bilan chegaradosh 64 % maydoni 
tekislik va 36 % i torli ulkalarga tugri keladi. 
 Iklimi.
Mu'tadil sovuk va etarli darajada namlangan garbiy kismi nisbatan 
yumshok iklimli, sharkka tomon kurgoklashib (kontinentallashib) boradi. Urtacha 
xarorat YEvropa kismida +4 S, garbiy Sibirda -3 S da ~ 7 S gacha va Sharkiy Sibirda 
- 7 S dan -16 S gacha uzgarib turadi. Yillik urtacha yorin mikdori YEvropa kismida 
600 mm, garbiy Sibirda 425-565 mm, Sharkiy Sibirda 140-240 mm. Tinch okeani 
soxili va Amur vodiysida 500 mm gacha etadi. Markaziy tayga-urmon zonasida 

---

184 
vegetasiya davrining uzunligi 40-155 kun bulib, umumiy temperatura yirindisi 40Q-
2450 S, Sharkiy Sibirda bu rakamlar 40~123 kun va 400-2000 S, Uzok Sharkda 40-
103 kun va 400-1500.Zonaning xamma kismida Yoringarchilik buglanishga nisbatan 
1,1-1,33 marta kup bulgani uchun sernamdir. Relefi. Zonaning YEvropa kismi uchun 
tekis relef xarakterli uning shakllanishida muzliklarning roli katta. Osiyo kismidagi 
garbiy Sibir past tekisligi Sharkda YEniseydan bogalab pasttoglari va sungra togli 
ulkalarga utadi. YEniseydan Sharkda Urta Sibir past toglari. Markaziy Yokutiston 
past tekisligi va Sharkiy Sibir xamda Uzok Sharkdagi murakkab togli relef 
xarakterlidir.