Agrokimyo va agrotuproqshunoslik

2. AGROKIMYONING BOSHQA FANLAR 0‘RTASIDA TUTGAN 0‘RNI
Agrokimyo asoslari o ‘sim liklarning ildiz orqali oziqlanish nazariyasini, o'simliklarning oziqlanishi nuqtayi nazaridan tuproqning holati va xossalari, ularni yaxshilash, o‘g‘itlarning xossalari haqidagi ta’limotni o'z ichiga oladi.
Agrokimyo yashil o'simliklarning funksiyasini, o ‘simliklar organizmining hayotiy jarayonlari qonuniyatlarini o'rganuvchi fan bo‘lib, o'simliklar fiziologiyasi fani bilan chambarchas bog‘liqdir. Agrokimyoning tarkibida o'simliklar organizmining xususiyatlari, oziqlanishi haqidagi bilimlar asosiy qismni tashkil qiladi.
O'simlikiardan yuqori hosil olish uchun ishlab chiqiladigan tadbirlar o'simlik organizmini chuqur bilish, tashqi muhit sharoitlarini o'simlik talabi darajasida moslashtirish haqidagi bilimlarga asoslanadi. Tashqi muhit xususiyatlarini iqlimshunoslik, tuproqshunoslik fanlari o'rganadi.
Ammo bu fanlarning kimyoviy jarayonlar bo'lim larini agrokimyo fani ham o'rganadi va yuqorida aytilgan fanlar bilan chambarchas bog'liqdir.Bundan tashqari, agrokimyo fani dehqonchilik fani bilan ham qattiq aloqada, chunki uni «o'g'itlar qo'llash» bo'lim ini agrokimyo fani ishlab chiqadi. 0‘g‘itlar tizimini tuproq sharoitiga, o ‘simliklar turi va naviga qarab o ‘zgartirib turadi.
Bu jadvaldan ko‘rinib turibdiki, agrokimyo, agrofizika, agrobiologiya fanlari uslubiy fanlarga kiradi. Ya’ni, bu fan o ‘zining mavjud uslublari bilan o ‘simlikni, havoni, tuproqni o'rganib, shu bilimlar asosida o‘g‘it qo‘llash tizimini ishlab chiqadi.
Tuproqqa ishlov berish, o'simlikni parvarishlash, namlik, karbonat angidrid gazi bilan ta’minlash, o ‘sishni susaytiruvchi va kuchaytiruvchi m oddalarni qo‘llash kabilar foydalaniladigan o‘g‘itlarning turlari, shakli, miqdori tuproqqa solish uslublari, muddatlari bilan o ‘zaro moslashtirilishi lozim. Bunday o‘zaro moslikka putur yetishi, yuqorida qayd etilgan ekinni parvarish qilish usullarining samarasini juda pasaytiradi.
0‘z vaqtida K.A. Timiryazov «minerai o ‘g‘itlardan samarali foydalanish zamonaviy dehqonchilik fanining asosi bo‘lishi bilan birga u agronomik kimyo va o‘simliklar fiziologiyasiga tayangan boMishi lozim»— degan edi. Agrokimyo — ham kiniyoviy, ham biologik va qishloq xo‘jalik fanidir. Agrokimyogar muayyan ekin navidan yuqori hosil yetishtirish uchun o ‘g‘itlardan foydalanib, dehqonchilikda qo'llaniladigan ham m a ta ’sir etish usulublaridan bir y o ia foydalanadi. Lekin bunda ta ’sir etish doirasining oqibatini qay darajada boiishini inobatga olinishi lozim. Masalan, azotli o‘g‘itlardan to‘g‘ri foydalanmaslik yer osti suvlarini nitratlar bilan ifloslanishiga olib keladi. Ichiladigan suv, sabzavot va boshqa o'simliklarda nitratlarning tez to'planishi odam va hayvon organizmidagi modda almashinuvini ham izdan chiqaradi.