Agrobiznes va raqamli iqtisodiyot fakulteti agrobiznes va marketing kafedrasi

3.2. Boshqaruv uslublari
Menejmentda uchta asosiy uslub ajratib ko‘rsatiladi:
1. Avtoritar (yoki buyruk, avtokrat);
2. Demokratik (yoki kollegial),
3. Liberal.
Menejmenming avtoritar uslubida xodimlar faqat ularga buyurilgan vazifani bajarishlari lozim, bunda ular faqat eng kam zarur axborotga ega bo‘lishlari kerak. Rahbarliknmg avtoritar usuli armiya va flotda qollaniladi. U rasmiy tizim, nizomda ko‘rsatilgan xarbiylar huquq va burchlariga tayanadi.
Avtoritar uslubning afzal tomoni bo‘ysunuvchilarga ta’sir etishning markazlashgan bolishidir. Shu sababli, avtoritar uslubda ta’sirlar tezkor va maqbul uslubda ta’sirlar tezkor va maqbul bolishga oson erishiladi. Lekin bu uslub xodimlar tashabbuskorligini rag‘batlantirmaydi. Rahbar o‘z xodimlari mehnati samaradorligini oshirishda kiyinchilikka duch keladi. Bunday rahbaming eng katta kamchiligi - tashabbusni bo‘g‘ish, qo‘l ostidagilar ijodiy kuchlaridan foydalanmasligi, ish bir tartibda bajarilishidir.
Rahbarlik qilishning demokratik uslubi qarorlar qabul qilish va yechishda jamoa a’zolarini keng jalb etish bilan ajralib turadi. Bunda muxokama qilishning muvofiqlashtirish va nazorat qilishning jamoa shakllaridan ko‘proq foydalaniladi, rahbar o‘z vakolatiningbir qismini qo‘l ostidagilarga topshiradi. Rahbarlik qilishning demokratik uslubida xodimlar o‘z ishi istikboli haqida tushunchaga ega bo‘lish uchun yetarli axborot oladilar.
Demokratik uslubning afzalligi - xodimlar tashabbuskorligi va o‘z ishidan mamnun bo‘lishi uchun kulay sharoit yaratilishidir.
Demokratik uslubning qanday belgilari bor?
1) muammolarni hamkorlik ravishda hal etish;
2) qabul qilingan qarorlarni ish bajamvchilarga yaxshilab tushuntirishga intilish;
3) qo’l ostidagi xodimlarning tashabbusini qabul qilish va qo‘llash;
4) demokratik rahbar qaror qabul qilishdan awal, uni xizmatchilar orasida muhokama qiladi, ularga jamoadagi ishlar ahvoli haqida axborot berib boradi, bunda u muvaffaqiyatlar va qiyinchiliklarni ochiqdan ochiq gapirib beradi;
5) demokrat o‘ziga aytilgan tanqidga to‘g‘ri yondashadi, xizmatchilar bilan qilinadigan muomaladau o‘zining ustunligini sezdirmaydi;
6) o‘zi qabul qilgan qarorlari uchun javobgarlikdan qochmaydi, qo‘l ostidagilarning xatosi uchun zaruriy jazo belgilaydi, yaxshi tomonlarini maqtaydi, o‘z ko‘rsatmalarini aniq va ishonarli ifodalaydi;
7) o‘ta bandlikni soxta bunyod etmaydi, qo'lidan kelganicha ishlaydi, mehnat qiladi.
Demokratik uslub tobe xodimlarning tashabbuslarini taraqqiyot ettirish, o‘z huquqlari doirasida o‘zlarini erkin tutishlari uchun yaxshi sharoit yaratadi. Bunda boshqaruv jamoalarining dunyo qarashlarini umumiyligi va rahbarning yuqori obro‘ga egaligi aniq ko‘zga tashlanadi.