Agrobiologiya háM Ósimliklerdi qorǵAW

Gúres ilajları. Kolorado qońizina qarsı nátiyjeli gúres quralları joq. Áhmiyetlisi karantin ilajları. Ximiyalıq preparatlardan fozalon, buldok, detsis, konfidor, maspilan, xostation, regent, sumialfa hám basqalardan paydalanıw usınıs etiledi.Kolorado qońizi (Leptinotarsa decemlineata) - Coleoptera gruppasına kiretuǵın shıbın-shirkey hám japıraq qońizlari gruppası, Leptinotarsa turine kiredi jáne onıń birden-bir wákili. Málim bolıwınsha, bul shıbın-shirkeydiń watanı Meksikanıń arqa-shıǵıs bólegi bolıp tabıladı, ol jerden az-azdan qońsılas aymaqlarǵa, sonday-aq AQShga kirip, ol jerde ıqlım sharayatına demde maslasqan. Bir yarım ásir dawamında Kolorado qońizi dúnya boylap tarqaldı hám barlıq kartoshka jetistiriwshilerdin apatshiligina aylandı. “Kolorado kartoshka qońizi” atı keyinirek payda boldı 1859-jılda, bul shıbın-shirkeylerdiń shabıwılı Kolorado (AQSh) da kartoshkanıń pútkil maydanların joq etkende. Bir neshe on jıllardan keyin, bul mámlekette júdá kóp qońizlar bar edi, sebebi jergilikli fermerlerdiń kóbisi kartoshka jetistiriwden keshiwge májbúr boldı, sebebi onıń bahası júdá asqan.Az-azdan, jıldan-jılǵa, kartoshka tamir miyweleri juklengen teńiz kemeleri saqlanmalarida, qońiz Atlantikalıq okeanınan ótip, Evropaga jetip bardı. 1876-jilda ol Leypsigda tabılǵan hám taǵı 30 jıldan keyin Kolorado kartoshka qońizini Ullı Britaniyadan tısqarı pútkil Batıs Evropada tabıw múmkin edi. 1918-jılǵa shekem Kolorado qońizinin’ násilshilik orayları tabıslı joq etildi, ol Frantsiyaǵa (Bardo wálayatı ) jaylawga shekem. Kórinip turıptı, olda, Bardo ıqlımı zıyankeslerge júdá uyqas edi, sebebi ol jerde ol tez kóbeyip, Batıs Evropada hám odan sırtda tarqaldı. Qońiz SSSR aymaǵına 1940-jılda kirip kelgen hám taǵı 15 jıldan keyin ol Ukraina SSR (Ukraina ) hám BSSR (Belarusiya ) dıń batıs bóleginde jaylasqan. 1975 jılda Kolorado qońizi Uralsga jetip bardı. Óytkeni uzaq dawam etken ǵayrıtabiiy qurǵaqlıq edi, usınıń sebebinen Ukrainadan Uralsga sharwa ushın azıq (pishen, sabanlar ) alıp kelindi. Sonliqtan, bul jerge sabanlar menen birge zıyankes qońizi da kelgen. Málim bolıwınsha, SSSRda hám sotsialistik lagernin’ basqa mámleketlerinde qońiznin’ ǵalabalıq tarqalıwı " suwıq urıs" dep atalǵan dáwir tuwrı kelgen, sol sebepli qápelimde páleket boyınsha ayıplawlar Oraylıq razvedka basqarması Amerika jasırın xızmetine qaratılǵan. Polsha hám nemis gazetalari sol waqıttıń ózinde qońiz Amerika avıaciyası tárepinen kózaba GDR hám Polsha aymaǵına taslanǵan dep jazılǵan.

Juwmaqlaw.
Kolorado qońiziniń qıs ayında qislawiniń tiykarǵı shárti Ózbekstan sharayatında qıs aylarında qońizlar ushın optimal sharayattıń (ortasha -2,-3 0 C) bolıwı hám diapauza aldı tayınlıǵınıń uzaqlıǵı. Kolorado qońiziniń qıslawdan shıǵıwı tegislik regionlarında mart ayınıń aqırı -aprel ayınıń baslarına, taw aldı regionlarında aprel ayınıń ekinshi-úshinshi on kunligida topıraqtıń 10 sm tereńliginde temperaturanıń 10 -12 0 C ga jetkende korilrdi. Qıslawdan shıqqan qońizlardin máyek qoyıwı qıslawdan shıqqannan 10-15 kún ótkennen, ortasha hawa temperaturası 14, 5 0 C ga jetkende baslanadı.Ózbekstannıń taw aldı regionlarında kolorado qońizi 3 áwlad. Tegislik regionlarında 3-4 áwlad berip rawajlanadı. Kolorado qońizinin’ bir áwlad rawajlanıwı ushın paydalı temperatura jıyındısı taw aldı regionlarında 315, 8 0 C den 397, 5 0 C, tegislik regionlarında 346 0 C den 499, 9 0 C ni quraydı.