Agarbiz o’zbekistonimizni dunyoga tarannum etmoqchi, uning qadimiy tarixi va yorug; kelajagini ulug’lamoqchi, uni avlodlar xotirasida boqiy saqlamoqchi bo’lsak, avalombor buyuk yozuvchilarni, buyuk shoirlarni

BOSHLANG‘ICH SINF TABIATSHUNOSLIK DARSINI TASHKIL ETISHNING SAMARALI USULLARI 
 
SATTOROVA X.J. Nizomiy nomidagi TDPU. 
Boshlang‘ich sinfda o‘qitiladigan “Tabiatshunoslik” o‘quv fani bu sohada keng imkoniyatlarga ega. Bu fan 
tevarak atrofdagi tabiat bilan tanishtirish, unda olam tuzilishi va tabiat hodisalari haqida boshlang‘ich tasvvur hosil 
qilish, ilmiy dunyoqarash kurtaklarini shakllantirish, tabiatga muhabbat uyg‘otish va undan oqilona foydalanishni 
o‘rgatish ko‘zda tuiltadi. 
Boshlang‘ich ta’lim bosqichida tabiat bilan tanishtirishda, bilim berish, ko‘nikma va malakalarni 
shaklantirishda xilma-xil usullardan foydalanish o‘quvchilarning bilim olish qobiliyatlarni o‘stirish, ta’limni hayot bilan 
bog‘lash va mehnatga tayyorlashga qaratiladi.
Darslarni ilg‘or ta’lim metodlari va usullarga tayanib tashkil etish orqali o‘quvchilarni faollashtirish, mustaqil 
fikr yuritishga, yangi tushunchalarni matn ichidan topib, mazmunini anglab yetishga yo‘llash mumkinligi to‘g‘risida 
xulosaga kelindi. Agar bola yangilik sari intilmasa, unda qobiliyat, o‘z fikri, nuqtai nazari ham shakllanmaydi.
Darslarni turli usullardan foydalanib tashkil etish haqida biyuk alloma Abu Rayxon Beruniy quyidagicha fikr 
bildiradilar: 
“…Doim bir xil narsaga qarayverish malollik va sabrsizlikka olib keladi. Ta’lim har xil usullarda uyushtirilganda 
o‘quvchi turli gullar ochilgan bog‘da yurganga o‘xshaydi. Ularga qiziqadi, ko‘rishni istaydi”. 
Darslarni turli usulida tashkil etish o‘qituvchidan ko‘p mehnat talab qilsa-da, o‘quvchilarni shijoatkorlikka undab, 
fikrlarni vaqtdan unumli foydalangan holda tez, aniq, lo‘nda va ixcham ifodalashga zamin yaratadi.
Quyidagi “Bilimdon”, “Bumerang”, “Zinapoya”, “Bekat”, “Kim ko‘p biladi”,”Qor uyumi”, “Akvarium “, “Munozara”, 
“Sayohat”,”O‘z o‘rningni top “, «6x6x6», «3x3x3» noan’anaviy ta’lim usullar dars samaradorligini oshiradi.
 «Zinapoya» – noan’anaviy ta’lim usuli bo‘lib, unda butun sinf o‘quvchilari faoliyat ko‘rsatadilar. Darslik bilan ishlash 
orqali olib boriladigan bunday amaliy ishlar o‘quvchilarni darslik matnidan aniq tushunchalarni ajratib olishga yordam 
beradi. «Zinapoya» usulining yana bir muhim tomoni o‘qituvchi sodda tushunchalardan murakkab tushunchalar tomon 
«zinama-zina» o‘quvchilarga tushuncha berib boradi. «Zinapoya» usulidan foydalanib, foydali qazilmalar haqida 
tushuncha berish ham dars samaradorligini oshirishga yordam berdi. Zinapoyaning birinchi pillapoyasiga 
«O‘zbekistonning foydali qazilmalari» mavzusi yoziladi. 
Ikkinchi pillapoyaga foydali qazilmaga berilgan ta’rif, uchinchi pillapoyaga «minerallar» tushunchasi (misollar bilan), 
to‘rtinchi pillapoyaga foydali qazilmalarni ishlatishga ko‘ra uch turga (yoqilg‘ilar, rudali, noruda) bo‘linishi yoziladi. 
(Keyingi pillapoyalar chizmada ko‘rsatilgan tartibda yozib boriladi (1-rasm)