Agarbiz o’zbekistonimizni dunyoga tarannum etmoqchi, uning qadimiy tarixi va yorug; kelajagini ulug’lamoqchi, uni avlodlar xotirasida boqiy saqlamoqchi bo’lsak, avalombor buyuk yozuvchilarni, buyuk shoirlarni

 
 
283 

---

1-rasm. «O‘zbekistonning foydali qazilmalari» mavzusi «Zinapoya» usulida berilgan. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
“6 x 6 x 6” usulidan mavzularni mustaqil o‘rganishda foydalaniladi. 
Mavzu: Manzarali o‘simlik (3-sinf). 
Mavzuning mazmuni: Mavzuni o‘tishdan bir kun avval manzarali o‘simliklar bilan tanishish uchun yaqin atrofdagi 
bog‘, xiyobonga ekskursiyaga chiqish zarur. O‘qituvchi o‘quvchilarga manzarali o‘simliklari va ularning turlari xaqida 
gapirib beradi. Masalan, tollar haqida; tol toldoshlar oilasiga kiradi.Bu oilaning 400 ga yaqin turi bo‘lib,ular terak (20-
30 tur), tol (350-370 tur) turkumlariga bo‘linadi. O‘zbekistonda tolning 10 dan ortiq navi bor. Bularga Turon toli, qora 
tol, oq tol, majnuntol, suv toli kabilar kiradi.
O‘quvchilar darslikdagi manzarali o‘simliklarni mustaqil o‘rganadilar. Birinchi qatordagi o‘quvchilar tol 
daraxtini, ikkinchi qatordagilar oq akatsiya daraxtini, uchinchi qatordagilar manzarali o‘simliklarning ahamiyati haqida 
gapirib berishga tayyorlanadilar. O‘quvchilarning javoblari eshitilgach, manzarali o‘simliklarga doir darslikda 
bo‘lmagan ma’lumotlarni o‘qituvchi tushuntirib o‘tadi.
Birinchi qatorga quyidagi ma’lumotlar yozilgan qog‘ozlar tarqatiladi: Tollar asosan tropik va yuqori tog‘li 
joylarda uchraydi.Tolga eng boy maskan Osiyo va Shimoliy Amerikadir. Tollar yorug‘lik va namlikni sevuvchi daraxt 
bo‘lib, daryolar chetlarida 20 m balandlikkacha o‘sadi. Tanasining diametri 60 sm atrofida, shoxlangan, novdalari uzun, 
ingichka, nozik, ba’zi turlarining novdalari osilib turadi.
Ikkinchi qatorga quyidagi ma’lumotlar yozilgan qog‘ozlar tarqatiladi:
Oq akatsiya 20-35m balandlikka yetadigan daraxt. Uning shoxlari qo‘ng‘ir, ba’zan usti mayda yoki tuksiz yaltiroq 
bo‘ladi. Barglari 5-12 juft yoki 1-3 bargli, barglari bandli, ovalsimon, teskari tuxumsimon: barg asosi dumaloq yoki bir 
oz chiziqli dumaloq shaklda, bargning ichki qismi esa dumaloq yoki uchli, 1,5-4 sm uzunlikda, eni 0,8 -8 sm bo‘ladi.
Uchinchi qatorga tarqatiladigan ma’lumotlar: Tollarning ahamiyati juda katta. Ular kanallar, ariqlar chetlarini, 
sohillarning yemirilib ketishidan saqlash maqsadida ekiladi. Toldan olingan yog‘och qurilish materiali sifatida 
ishlatiladi. 
Yuqorida keltirilgan ma’lumotlarni o‘quvchilar o‘qib beradilar yoki rasmlar yordamida gapirib beradilar. 
O‘qituvchining izohlari bilan mavzu mazmuni to‘ldiriladi.
Dars oxirida o‘quvchilar mavzuga oid savollarga to‘liq javob qaytara olishlari lozim.