Қадимги ва ўрта аср фалсафаси, Янги ва энг янги давр фалсафаси

Коперник ғоялари
Поляк олими Николай Коперник ўзининг 25 йил осмон жисмлари устида олиб борган кузатишларининг натижаси сифатида 1543 йилда эълон қилган «Осмон жисмларининг гир айланиши» номли китобида Аристотель ва Птоломейнинг черков расмий равишда қабул қилган геоцентрик назариясини ўзининг илгари сурган гелиоцентрик гипотезаси билан рад этади. Маълумки, геоцентрик назарияга кўра, оламнинг маркази Ер, у ҳаракатсиз, бошқа барча планеталар, юлдузлар, ҳатто Қуёш ҳам унинг атрофида ҳаракат қилади ва айланиб туради. Н.Коперникнинг яратган гелиоцентрик гипотезасига кўра, Ер оламнинг маркази эмас, унинг ҳаракатсизлиги нотўғри. Аксинча, Ер, аввало, ўз ўқи атрофида ҳаракат қилади, бу ҳаракат туфайли кун билан тун юзага келади; иккинчидан, оламнинг марказида Ер эмас, Қуёш туради, унинг атрофида бошқа сайёралар билан бирга, Ер ҳам айланади, натижада, Ерда тўрт фасл содир бўлади. Коперникнинг бу кашфиёти табиатшунослик фанларида жуда катта воқеа бўлиб, бу табиатшунослик фанлари ривожи учун, дунёвий илмларнинг ривожланиши учун табиий она замин ролини бажаради.

Жордано Бруно- италян олими (1548-1600)
Брунонинг асосий ғоялари

• Коперникнинг фалсафий ғояларини ривожлантирди ва чуқурлаштирди.
• Қуёш – Ерга нисбатан марказда жойлашган, аммо коинотнинг маркази эмас;
• Барча осмон жисмлари уларда мавжуд барча нарсалар харакатланиш хусусиятига эга;
• Юлдузлар – Қуёшга ўхшаш осмон жисмлари ва ўз планета тизимларига эга;
• Коинотдан алоҳида ҳолда Худо мавжуд эмас. Худо ва Коинот – бир бутундир.
• Коинот галактикалардан иборат;
• Коинотда оламлар сони чексиз;

2.3. ЯНГИ ВА ЭНГ ЯНГИ ДАВР ФАЛСАФАСИНИНГ АСОСИЙ ЙЎНАЛИШЛАРИ.

XVII асрдан бошлаб табиатшунослик жадал суръатлар-
да ривожланади. Денгизларда кемаларнинг юриш
эҳтиёжлари, кемасозлик астрономиянинг ривожланишини,
шаҳарсозлик, ҳарбий иш математика
ва механиканинг ривожланишини белгилайди.