Қадимги ва ўрта аср фалсафаси, Янги ва энг янги давр фалсафаси

Ислом фалсафаси қуйидаги манбаларга таянади:

Қуръон (арабча қараъа – ўқимоқ) Ислом динининг асосий муқаддас китоби. Қуръони Карим 114 сурага бўлинган бўлиб, сураларнинг узунидан қисқа томонга бориши тартибида тузилган.
Ҳадислар (сунна) Муҳаммад (с.а.в) пайғамбарга нисбат бериладиган, у кишининг ҳатти-ҳаракатлари ва ҳукмларини ҳикоя қилувчи манба. Ҳадисларнинг энг ишончли тўплами ватандошимиз имом ва ал-Бухорий томонидан жамланган. У киши ҳадисларни фиқҳ бўйича, унга мувофиқ келадиган бобларга бўлиб, жой-жойига қўйиб тасниф қилди.
Шариат (араб. “тўғри йўл”) – ислом қонунлари мажмуаси

Калом фалсафаси Калом – (араб. “сўз” маъносини англатади) VIII асрда араб ҳалифалигида пайдо бўлган илоҳиёт илми. Калом илми билан шуғулланувчилар Мутакаллимлар деб аталган. Калом илмини ал-Ашъарий, ал-Мотурудий, ан-Насафий каби мутафаккирлар ривожлантирганлар. Улар Қуръон ва Сунна таълимотини ақл-идрокка, тафаккурга таяниб мантиқий исботлашга ҳаракат қилганлар. Мўътазилийлар – (араб. “ажралиб чиққанлар”, “узоқлашганлар”, асосчиси Восил ибн Ато) исломдаги илоҳиёт оқимларидан бири. Уларнинг фикрича инсон ўз амалини ўзи яратади. Чунки Оллоҳ яхши кўрган амалларни буюради, ёмон кўрган амаллардан қайтаради.

VII-IX асрлар давомида жабарийлар (арабча –мажбур қилиш, жабр), инсоннинг барча хатти-ҳаракатлари унинг тақдирида азалдан белгилаб қўйилган деган фикр тарафдорлари билан қадарийлар (арабча-ҳокимият, яъни инсоннинг ўз ҳатти-ҳаракатлари устидан ҳокимияти) ўртасида бахсли тортишувлар борди.

Қадарийлар фикрича, худо адолатли бўлиб, ёмонлик манбаи бўла олмаслиги туфайли, гуноҳли ҳатти-ҳаракатлар унинг томонидан олдиндан белгилаб қўйилиши мумкин эмас. Демак, инсон ўз ҳаракатларида озод бўлиб, унинг оқибатлари учун Аллоҳ олдида жавоб бермоғи лозим.

Қадарийлар таълимотини кейинчалик мўътазилийлар ривожлантирдилар.

Бу ўз таълимотини ақлга таяниб баён қилувчи ва шу даврга келиб Араб халифалигига кириб келган юнон мантиғи ва фалсафасининг тушунча ва усулларидан фойдаланган, биринчи фалсафий илоҳиёт мактаби эди.