Қадимги ва ўрта аср фалсафаси, Янги ва энг янги давр фалсафаси



Download 3,67 Mb.
bet5/13
Sana13.12.2022
Hajmi3,67 Mb.
#884569
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13
Bog'liq
2 мавзу Шарқ фалсафаси

Авесто
Яшт
Ясна
Видевдат
Виспарат
Хордо Авесто
(Кичик Авесто)
“Авесто”
Ўз даврининг ҳуқуқий, ахлоқий
меъёрлари ўз аксини топган.
Фалсафий ғоялардан бири – бу
меҳнатни
улуғловчи ғоядир.
Инсон меҳнат орқали
жамиятдан барча ёвузликларни
йўқотиши мумкин.

Олам табиатда нур ва зулмат,
борлиқда ҳаёт ва ўлим, ижтимоий ҳаётда
яхшилик ва ёмонлик, нафосат оламида
гўзаллик ва хунуклик, динда Ахурамазда
ва Ахриман каби кучларнинг азалий
курашидан иборат
Сув, ҳаво, олов, тупроқ муқаддас
ҳисобланган. Олов – оламни нурафшон
қилувчи, одамларни гуноҳлардан
покловчи сеҳрли куч. Ер, ҳаво, сув – ҳаёт
манбаи.
Ҳозирги кунда зардуштийликка эътиқод
қилувчилар Ҳиндистон, Покистон,
Шри Ланка, Буюк Британия, АҚШ,
Канада, Эронда сақланиб қолган.
“Авесто” 21 наск (қисм)дан иборат
бўлган. Бизгача 4 қисми етиб келган.
Китобни биринчи марта ўзбек тилига
Асқар Маҳкам таржима қилган.
Марказий Осиёда буддавийлик ҳам ўз ўрнига эга. У диний-фалсафий таълимот сифатида қадимги Ҳиндистонда эрамиздан аввалги VI асрнинг охири ва V аср бошларида вужудга келган. У жаҳонда кенг тарқалган динлардан биридир. Буддавийлик исломга қадар Ўрта Осиёда тарқалган қадимги динлар орасида мавқе жиҳатидан жуда катта ўрин тутади. Бу таълимот Ўрта Осиёга эрамиздан аввалги II-I асрларда кириб келган. Кушонлар даврида буддавийлик дини ҳукмрон динга айланган эди.
Монийлик. Эрамизнинг II-III асрларида Эронда вужудга келиб Марказий Осиёда кенг тарқалган таълимот. Унинг асосчиси 216-277 йилларда яшаган файласуф Моний ибн Фатакдир.
Монийликнинг назарий манбаси - Хуастуанифт (Монийлик тавбаномаси)
Маздакийлик. Марказий Осиё ва Эронда феодализмнинг ривожланиб бориши ва деҳқонлар ҳаётининг оғирлашиши табақалар ўртасидаги қарама-қаршиликни кучайтириб юборди. Урушлар, табиий офатлар, каҳатчилик бу жараённи чукурлаштирди. Деҳқонларнинг феодал ҳукмдорлардан норозилиги ошиб борди. Бундай қарама - қаршиликларнинг ифодаси сифатида янги диний- фалсафий оқим бўлган маздакийлик пайдо бўлди. Унинг асосчиси Маздак ибн Хамадон. V-VI асрлар давомида маздакийлик феодалларга қарши қаратилган ҳаракатларнинг мафкураси бўлиб хизмат қилди.
Илк Ўрта асрлар Шарқ фалсафаси Ислом динининг пайдо бўлиши билан чамбарчас боғланиб кетган. Ислом Арабистонда арабларнинг синфий жамиятга ўтиши даврида пайдо бўлди. Ислом сўзи арабчада “бўйсуниш, итоат, ўзини Оллоҳга топшириш” маъноларини англатади.

Download 3,67 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish