Адаптацияси. Адаптация жараёни босқичлари

---

Мaвзу:Ходимларадаптатцияси
Ходимлар
адаптацияси. Адаптация жараёни босқичлари.
Мослашувнингасосий моҳиятиинсоннингўзатрофидагишарт-
шароит,
ижтимоий муҳитталабларини қабул қилиши ва ўзлаштиришида
намоён бўлади.Мазкуртаъриф ташкилотмиқёсидатаҳлилэтилганда
ходимнингўзи бажариши лозим бўлган фаолиятбилан танишиши
ҳамда янги муҳит талабига мос равишда ўз хулқиниўзгартириб
боришининазардатутамиз.Ташкилотдаходимларадаптациясиишга
янгикелганёкиўзгарганмеҳнатшароитларигакўникишилозимбўлган
мутахассисга тегишли деб қаралади. Хусусан, ходимнинг янги
меҳнатжамоасигақанчаликтезмослашиши унингсамарали меҳнат
фаолиятиниэрта бошлаб юборишидаги асосий омилдир. ҳозирга
келиб ташкилот янгиходимнинг мослашуви учун жуда қатъий
шартларқўйяпти.Чункиушбусоҳадагиқийинчиликқуйидагисабаблар
орқалибелгиланган:
;
ўзлаштиришдамаълумқийинчиликлартуғдиради;
-
шогирдтизиминингшаклланмаганлиги;
,гуруҳичидагирақобатнингмавжудлиги.
Санаб ўтилган ва шу каби муаммолар адаптация жараёни
ўтишидаги асосийқийинчиликдир.Бунданташқариқаторташкилий-
иқтисодий ваижтимоий омиллар ҳам борки,улар янги ходимнинг
ишга мослашувиниқийинлаштиради ва улар ўз моҳиятига кўра
объектив омиллар тоифасигакиради.Булар қаторига ноқулай иш
шароитини,меҳнатнингоғирлиги,ходимлар ўртасида мажбурият ва
ҳуқуқнингноаниқтақсимланганлиги,
ходим
малакасининг касб
талабларига
мос
келмаслиги,
бажариладиган меҳнатни таъминловчи ресурслар етишмаслиги,
рағбатлантириш
ва ҳақ тўлаш
тизимидаги хатолар, адолат
тамойилининг бузилиши ва бошқа сабаблар киради.
Ташкилотда
ходимлар адаптациясига етарли эътибор бермасликкорхона учун
нафақат ташкилий қийинчиликлар,балки моддий зарар ҳамолиб
келади. Аниқланишича, иш пайтидаги бахтсиз ходисалар янги
келганишчиларда тажрибалиларига нисбатан кўп содир бўлади.
Ишданбўшаётганлар орасида ишга жойлашганига олти ойдан кам
вақт
бўлган ходимлар кўпчиликни ташкил қилади.
Меҳнат
адаптациясининг асосий жиҳатлари.
Меҳнат социологиясива
психологиясида меҳнатадаптациясинингучта ўзаро боғлиқ томони
фарқланади:
1)
Касбга
мослашиш;
2)
Мослашувнинг
психофизиологикжиҳати ва 3) Ижтимоий-
психологик адаптация.
қуйидаманашуадаптациятурлариҳақидамаълумотберибўтамиз.1.
Касбга мослашиш. Адаптациянинг касб билан боғлиқ жиҳати
ходимдан
бажариладиган
ишга
қўйиладиган
талабларни
ўзлаштиришни тақозо қилади.Бу хил мослашувда объектив ва
субъективомиллармавжудбўлиб,касбий адаптациянинг объектив
омилларисифатидаходимнинг
маълумоти, малакаси ва тажрибасини санаб ўтиш мумкин.
Субъектив омиллар қаторига эса ходимнинг касбга бўлган

---

муносабати, янги иш жойидан кутаётган нияти ва умиди кириши
мумкин.
2.Меҳнат адаптациясинингпсихофизиологик жиҳатигакорхонадаги
меҳнат шароитининг психофизиологик ва тиббий-
гигиениктомони
киради. Адаптациянинг ушбу турини
ифодаловчи
асосий
кўрсаткичсифатида ходимнинг толиқиш даражасини олиш мумкин.
Ходим ўзиниҳолатини,ишшароитивабажараётганмеҳнатиоғирлигини