Adabiyot 10 oxirgi 2-qism indd

“Yevgeniy Onegin” she’riy romani
Pushkin “Yevgeniy Onegin” she’riy ro-
manini 1823-yilda, janubga surgun qilingan 
paytda yoza boshladi va asar ustida sakkiz 
yil ishladi. Bu vaqt davomida Pushkin bil-
gan jamiyat ancha o‘zgardi. 1820-yili, mu-
allif asarni yoza boshlaganida Rossiyaning 
Napoleon ustidan qozongan g‘alabasi 
ta’sirida jamiyatda ko‘tarinkilik, vatanpar-
varlik kayfi yatlari hukmron edi. 1825-yilgi 
muvaff aqiyatsizlikka uchragan Dekabristlar 
qo‘zg‘olonidan keyin esa turli taqiqlar va 
qatag‘onlar avj oldi. Jamiyatdagi bunday 
o‘zgarishlar, tabiiyki, muallifga va asarga 
ta’sir qilmay qolmadi. 
O‘ylab ko‘ring: 
Erkin jamiyatni siz qanday tasavvur 
qilasiz? Bo‘g‘iq jamiyatni-chi? Jamiyat 
insonga qanday ta’sir qiladi? 
Asar ustida ishlayotgan shoir o‘z xatlari-
dan birida: “Shunchaki roman emas, she’riy 
roman yozyapman – farq katta”, – deydi. 
Roman muqaddimasida esa shoir shunday 
yozadi: 
“Yevgeniy Onegin” she
’
riy 
romani qo‘lyozmasidan sahifa. 
Hoshiyadagi suratlarni 
Pushkinning o‘zi chizgan
?

---

58
58
?
Kiborlarga bitmadim ermak,
Olqab do‘stlik iltifotini.
Istagimdur armug‘on etmak
Senga loyiq dil bayotini. ...
Kel! Orzumand qo‘l bilan yakka
Ayla alvon daftarim qabul,
Kulgu, qayg‘u omixtadir sal,
Xalqona-yu mukammal; dag‘al,
Ermaklarim mevasidir bul.
Sengadir – g‘o‘r, so‘lg‘in yillarim
Selday ilhom, bedor tunlari,
Sovuq shuur tergan gullarim,
Yuragimning faryod, unlari.
O‘ylab ko‘ring: 
Sizningcha, she’riy roman nasrdagi romandan qanday xususiyatlari 
bilan farq qiladi? Pushkin nima uchun o‘z romanini she’rda yozishga qa-
ror qilgan bo‘lishi mumkin? Nega muallif o‘z asari haqida “alvon daft ar”, 
“kulgu, qayg‘u omixta”, “xalqona-yu mukammal; dag‘al” kabi jumlalar-
ni ishlatmoqda? Asarni o‘qish davomida uning o‘ziga xos xususiyatlariga 
e’tibor bering. 
Asar ikki marta – 1936-yilda Oybek tomonidan va 1988-yilda Mirzo
Kenjabek tomonidan o‘zbek tiliga o‘girilgan. Siz bilan asarni Mirzo 
Kenjabek tarjimasida mutolaa qilamiz.

---

59