Adabiyot 10 oxirgi 2-qism indd

“Faust”dan 
 
(Erkin 
Vohidov 
tarjimasi)
O‘ylab ko‘ring:
Uyg‘onish davri va XVII–XVIII asr ijodkorlarining insonga munosa-
bati qaysi jihatlari bilan farq qiladi?
XVIII asr oxirlarida Yevropada Buyuk fransuz inqilobi bilan bosh-
langan oʻzgarishlar mahsuli oʻlaroq 
romantizm
ijodiy metodi yuzaga 
keldi. Buyuk fransuz inqilobi vaʼda bergan islohotlardan qoniqmaslik, 
jamiyatdagi axloqiy tartibsizlikka qarshi kurashish kayfi yati, sanoat, siyo-
sat va ilm-fan sohalaridagi taraqqiyotning mudhish oqibatlari romantizm 
vakillarida mutlaq ideallarga intilish hissini uygʻotdi. Romantik ijodkor-
lar barcha muammolar, qarama-qarshiliklardan xoli, goʻzal va mukam-
mal hayotni orzu qildilar hamda oʻz asarlarida “ideal dunyo” yaratishga 
intildilar. 
Romantizm insonning ichki kechinmalarini, ruhiyatidagi isyonkorlik, 
joʻshqinlik, ozodlikka intilish, tabiat bilan oshnolik kabi xususiyatlarni, 
aksar holatlarda qahramonning yolgʻizligini tasvirlashga asoslangan. 
Romantizmga xos asosiy jihatlarni yana quyidagilarda koʻrish mumkin:
– inson shaxsi, uning kechinmalari, goʻzal his-tuygʻulariga eʼtibor, in-
son erkini oliy qadriyat sifatida koʻrish; 
– oʻtmishni ulugʻlash – oʻtmish ideal boʻlmagan real voqelikdan (hozir-
gi kundan) qochish vositasi boʻlishi mumkin;
– tabiatni ulugʻlash va insonning tabiatga yaqinligini koʻrsatish – aksar 
hollarda romantiklar uchun tabiat erkin, goʻzal, ideal dunyo sifatida na-
moyon boʻladi;
– romantik qahramon murakkab, ziddiyatli, tuyg‘ulari kuchli inson si-
fatida gavdalanadi. 
“Faust va Mefi stofel”. 
Rassom Rey Lago ishlagan surat

---

52
?
XIX asrning birinchi yarmida Yevropa mamlakatlari va Amerika 
qit’asida yashab ijod qilgan adiblar romantik adabiyotning goʻzal na-
munalarini yaratdilar. Jorj Bayron (Angliya), Jakomo Leopardi (Italiya), 
Haynrix Hayne (Germaniya), Adam Mitskevich (Polsha, Belarus), Mixail 
Lermontov (Rossiya) va Xose Esteban Echeverria (Argentina) lirikasi, 
Viktor Gyugo (Fransiya) romanlari va pyesalari, Vashington Irving (AQSH) 
novellalari shular jumlasidandir. 
Alvido, yor! Agar shu balo
Qismatda bor boʻlsa – alvido!
Sen berahm boʻlsang ham, ammo,
Men dushmanlik qilmasman – vido!
Alvido, yor! Sendan uzoqda,
Har bir munis narsadan mahrum,
Qalbim azob degan tuzoqda,
Bundan ortiq boʻlarmi oʻlim?