Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

Biokimyoviy tozalash. Bu tozalash jarayoni mexanik yoki fizik – kimyoviy tozalash jarayonlaridan keyin amalga oshirilib, bunda erigan va o`lchamlari 1 – 50 mkm bo`lgan neft mahsulotining emulsiya zarrachalaridan tozalanadi. Biokimyoviy tozalash mikroorganizmlar: ayerob va anayerob bakteriyalari yordamida, tegishlicha ayerob va anayerob sharoitlarda amalga oshiriladi. Oqava suvlarni anayerob sharoitda tozalash anayerob miroorganizmlari yordamida olib boriladi. Bu bakteriyalarning yashash faoliyati kislorodsiz muhitda sodir bo`lib, ular yashash faoliyatlarida suvdagi erigan organik moddalarni tanalari orqali iste‘mol qilishib ularni parchalaydilar. Organik moddalarning anayerob parchalanishi natijasida: SN<sub>4</sub> (metan), SO<sub>2</sub> (uglerod ikki oksidi), N<sub>2</sub> (vodorod), N<sub>2</sub> (azot), N<sub>2</sub>S (vodorod sulfat) gazlari hosil bo`ladi. Anayerob jarayoni ikki harorat oralig`ida: 20-35<sup>0</sup>C (mezofil achitish) va 45 – 55<sup>0</sup>C (termofil achitish) sodir bo`ladi.
Oqava suvlar tarkibidagi organik moddalarni ayerob minerallash (parchalash) ayerob mikroorganizmlar yordamida amalga oshiriladi. Ularning yashash faoliyati kislorodli muhitda sodir bo`lib, baktriya organizmining xujayralariga kirib kelgan organik moddalar: SO₂, N₂O nitrat va nitratlarga parchalanadilar.
Oqava suvlarni biokimyoviy tozalash tabiiy va sin‘iy sharoitlarda: biologik hovuzlarda va biologik filtr hamda ayerotenklarda olib boriladi. Quyidagi jadvalda turli qurilmalarda erishiladigan tozalash darajalari keltirilgan.
10.1-jadval

Qurilmalar	Suvdagi neft mahsulotlarining miqdori, mg/l
	Kirib kelayotgan	Tozalangan
Neft ushlagich	400 – 15000	50 – 100
Koagulyatsiya bilan	50 – 100	15 – 20
Cho`ktiruvchi hovuz	20 – 50	15 – 30
Biotozalash stansiyasi	20 - 50	5 – 10
Ozonlash jihozi	10 - 15	1 – 3

Keltirilgan ma‘lumotlardan ko`rinib turibdiki, tozalashdan keyin ham suv tarkibida (5 – 10 mg/l) neft mahsulotlari bo`ladi. Bu ko`rsatkich neft mahsulotlarining suvdagi ruxsat etilgan kontsentratsiyasidan bir necha bor katta hisoblanadi. Ularning oqar suvlarga qo`shishni shunday tashkil qilish kerakki, neft mahsulotlarining umumiy suvdagi kontsentratsiyasi: aholi yashash joylariga yetib borguncha 0.1 mg/l, baliq xo`jaligi havzalariga yetib borguncha 0.05 mg/l bo`lishi kerak.

Tozalangan oqava suvlarni oqmas suv havzalariga (ko`llarga) oqizish man etiladi.