Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti regional geologiya, geomorfologiya

Kaped - Dag - Pomir hududlarini rayonlashtirish 
1. 
Umumiy stratigrafik kesim tuziladi. Kopetdogdagi asosiy 
strukturalar va togʻ tizmalari yozuvsiz haritaga tushiriladi. 
2. 
Pomirning toʻrt qismi yozuvsiz haritaga tushiriladi, ular boʻyicha 
stratigrafik ustun tuziladi. Pomir hududida joylashgan togʻ tizmalari
haritaga tushiriladi. 
Kaped - Dag -Pomir majmuasi (zona) alpidlar kabi, burmachanlik va 
magmatizm paleogen, neogen davrida togʻ hosil boʻlish jarayoni 
boshlanadi. Erroziyadan saqlanib qolgan neogen davri yotqiziqlari 
yopingʻich vazifasini oʻtaydi. 
Tojik depressiyasida, Shimoliy Pomirda togʻ tizmalarining 
yoysimonligi (qabariq tomoni shimolga qaragan) ochiq qolgan. 
Pomirning Shimoliy qismi Qoraqum blokining pasaygan (choʻkkan) 
qismini oʻz ichiga oladi (boʻlgʻusi Tojik depressiyasi), burmachanlik 
pyerm va triasda qayta rivojlangan (nalojennaya). Pomir janubida 
joylashgan plita keyinchalik, Dekan yarim oroli shimol yoʻnalishida 
harakatlangan. Bu harakat yoysimon tokembriy blokining shimoliy 
chegarasi tomon suriladi. Shuning uchun, shimolga qarab yoyning 
egilishi koʻproq Tojik depressiyasining Sharqiy qismini koʻproq oʻz 
ichiga 
oladi, 
sharqda 
Pomirning 
yoysimon 
tuzilishi 
Tarim 
massivigacha janubiy-gʻarbda esa Ximoloy togʻ tizmasiga oʻtib 
kyetadi. 
Sharqiy kismda strukturalarning myeridional yoʻnalishi, shimoliy-
sharq yoʻnalishiga oʻzgaradi. Pomirning Shimoliy qismida qabariqlik 
keng katta strukturani oʻz ichiga oladi. Pomirning sharqiy qismida 
janubiy gʻarb-yoʻnalishida Ximolayga oʻtadi. 
Darvoz, Oloy, Petr-1, Kalaixumb-Sauk va Qashqarning gʻarbiy 
qismida togʻ tizmalarining qabariqligi yaqqol koʻringan. Qayta tiklangan 
burmachanlik zonasi vulkonogen choʻkindi jinslarni keng rivojlanganidan 

---

115 
darak beradi, invyersiyadan soʻng, qisqa vaqt ichida, balki oʻrta va 
yuqori triasdan boshlab harakatlana boshlaydi, markaziy va janubiy 
sharq qismini (Pomirni) oʻz ichiga oladi. Janubiy-gʻarb qismida 
mustahkam 
blok 
saqlanib 
qoladi 
(Shoxdaryo 
togʻ 
tizmasi). 
Burmachanlik zonasi paleogen oxirigacha saqlanib qoladi. Burma- 
chanlikning invyersiyasi boʻr davrining ikkinchi yarmidan boshlanib 
(Pomir) paleogen oxirigacha davom yetadi (Kopettogʻ, katta va kichik 
Balxon, Tojik depres- siyasi). 
Ikkita hududda Talass Ola togʻining janubiy - gʻarbiy yon togʻ 
tizmasi (Qurama zonasi), Orol-Fargʻona tokembriy bloki hamda Xisor 
togʻining 
janubiy-gʻarbiy 
yon 
togʻ 
tizmalari 
(Surxantogʻ, 
Boysuntogʻ, Chak-char). Qoraqum blokining shimoliy qismi 
toshkoʻmir vulqon choʻkindi jinslaridan tashkil topgan. Qurama 
zonasida pyerm va hattoki quyi trias davrigacha Submeridianal
rivojlangan.