Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti regional geologiya, geomorfologiya

Sibir platformasining Mezozoy va Kaynazoy davrlari 
paleogeografiyasi 
 
Sibir platformasida Mezozoy davri yoyqiziqlari Rus platformasi kabi 
keng tarqalgan. Sibir platformasida koʻmir qatlamlari yotqiziqlari koʻplab 
uchrab yuzlab metrlarni tashkil qiladi. Dengiz yotqiziqlari platformani 
Sharqiy va Shimoliy-Sharqiy qismlarida rivojlangan. Ular asosan Angara 
va Vilyuy havzalarida, Shimolda Anabarda, Xatang va Yeniseyda 
rivojlangan. 
Trias davrida platformani deyarli hamma qismlari quruqlikdan iborat 
boʻlgan. Anabar massivi, Vilyuy vodiysi, Aldan-Vitim massivi koʻtarilib 
yemirilishlargacha olib kelgan. Platformaning Shimoliy va Gʻarbiy 
qismlari choʻkib choʻkindilar yigʻiladigan hududlarga aylangan. Koʻmir 
qatlamlarini uchramasligi quruq, issiq iqlim boʻlganligidan dalolat beradi. 
Sharqda va Shimoliy-Sharqda dengiz vaqti-vaqti bilan kirib turgan. 
Paleozoy erasi paleogeografiyasi mezazoyda ham davom etgan. 
Uzoq muddatli choʻkishlar natijasida koʻmir qatlami terrigen yotqiziqlar 
yigʻila boshlagan va platformani koʻp qismi quruqlikdan iborat boʻlgan. 
Platformani Gʻarbiy qismi Yura va Boʻr davrlarida pasttekisliklardan 
iborat boʻlgan. Choʻkkan qismlarda koʻl va botqoqliklar paydo boʻlgan. 
Yuqori Boʻr davriga kelib dengiz platformasi Janub qismidan kirib kela 
boshlagan. 
Kaynazoy erasini xarakterli xususiyatlaridan biri juda kam 
maydonlarni egallashidir. Paleogen va Neogen kontinental yotqiziqlari 
ham rivojlangan. Dengiz yotqiziqlari umuman uchramaydi. 
Nazorat savollari: 
1. Sibir platformasining Mezozoy davri yotqiziqlari. 
2. Sibir platformasining Kaynazoy davri yotqiziqlari. 
3. Sibir platformasining Mezozoy va Kaynazoy davrlari geologik
rivojlanish tarixi. 
4. Platformaning Mezozoy va Kaynazoy davrlari paleogeografiyasi. 

---

72