Abituriyentler ushın Qaraqalpaq tili páninen qollanba quwat Jarekeev Tildiń jámiyetlik xızmeti

-ǵay/-gey, -qay/-key qosımtalarınıń túbir hám dórendi feyillerge jalǵanıwı arqalı jasaladı. Mısalı:
barǵay, kelgey, ótkey, aytqay, saw bolǵay, zor bolǵay t.b. Bul qosımtalar betlik qosımtalı tilek meyiller betlik qosımtaları menen ózgeredi. Mısalı:

Bet	Birlik san	Kóplik san
I bet II bet III bet	Kórgeymen kórgeyseń, kórgeysiz kórgey	Kórgeymiz kórgeysizler kórgey

Tilek meyil buyrıq meyildiń -sın, -sin qosımtası arqalı da bildiriledi. Onıń tilek mánisi gáp ishinde kelgende málim boladı, kóbinese turaqlı dizbel mánisinde qollanıladı. Mısalı: Malıńız kóp bolsın, jawıńız joq bolsın. Ilayım ol qız baxıtlı bolsın, baxtıń ashılsın, basıńnan baxıt ketpesin.

2. 
   Feyil sózlerge -ǵı, -gi, -qı, -ki qosımtaları, onnan soń tartım qosımtaları qosılıp kelgen feyiller menen kel kómekshi feyiliniń dizbeklesip keliwi arqalı jasaladı. Tilek meyildiń bolımsız túri kel feyiline -me qosımtasınıń qosılıwı arqalı jasaladı. Tilek meyildiń bul túri de úsh bette betlenedi:
   

Bet	Birlik san	Bolımsız túri	Kóplik san	Bolımsız túri
I bet II bet III bet	barǵım keledi barǵıń keledi barǵısı keledi	Barǵım kelmeydi Barǵıń kelmeydi Barǵısı kelmeydi	barǵımız keledi barǵıńız keledi barǵısı keledi	barǵımız kelmeydi barǵıńız kelmeydi barǵısı kelmeydi

edi, eken kómekshi feyilleri shárt meyilden keyin dizbeklesip kelip tilek meyil jasaydı. Tilek meyildiń bul túri de úsh bette betlenedi:

Bet	Birlik san	Kóplik san
I bet II bet III bet	oqısam edi oqısań edi oqısa edi	oqısaq edi oqısańız edi oqısa edi

-ar, -er, -r qosımtalı kelbetlik feyiline edim feyiliniń dizbeklesiwi arqalı da tilek meyil jasaladı: Mısalı: kúter edim, barar edim, isler edim, izler edim. Edige menen Alpamıs, tirilse men izler edim (Berdaq).
Shárt meyil: Is-hárekettiń isleniw yáki islenbew shártin bildiretuǵın feyiller shárt meyil delinedi. Shárt meyilli gápte, kóbinese eki is-háreket boladı. Onıń birewi tiykarǵı, al ekinshisi qosımsha. Ekinshi is-háreket shárt meyil feyili arqalı bildiriledi. Ol tiykarǵı máni menen shártlik qatnasta boladı. Mısalı: Paxtanı erte ekseń, utasań. Bul mısaldaǵı tiykarǵı máni “paxtadan mol ónim alıw” (utıw), al ekinshi máni “erte ekseń” shárt meyili arqalı berilip tur. Shárt meyili buyrıq meyillerge -sa/-se qosımtalarınıń qosılıwı arqalı jasaladı. Shárt meyil I hám II bettegi betlik jalǵawların birlik hám kóplik sanlarda qabıl etedi. III bettiń arnawlı qosımtası bolmaydı.

Bet	Birlik san	Kóplik san
I bet II bet III bet	oqı-sa-m oqı-sa-ń oqı-sa	oqı-sa-q oqı-sa-ńız oqı-sa

Shárt meyildiń bolımsız túri túbir feyillerge -ma, -me, -ba, -be, -pa, -pe qosımtası, onnan keyin shárt meyil qosımtası qosılıwı arqalı jasaladı. Mısalı: barmasam, barmasań, barmasa t.b.
Maqset meyil: Is-hárekettiń isleniw maqsetin, niyetin bildiretuǵın feyillerge maqset meyil delinedi. Mısalı: Mansur ushıwshı bolmaqshı. Aǵam Buxaraǵa barmaqshı boldı. Maqset meyili tómendegishe jasaladı:

1.