Abituriyentler ushın Qaraqalpaq tili páninen qollanba quwat Jarekeev Tildiń jámiyetlik xızmeti



Download 0,6 Mb.
bet97/248
Sana21.04.2022
Hajmi0,6 Mb.
#568698
1   ...   93   94   95   96   97   98   99   100   ...   248
Bog'liq
Abituriyentler ush n Qaraqalpaq tili p ninen qollanba quwat Jare

Ózgelik dáreje: Is-hárekettiń basqa birew arqalı isleniwin bildiretuǵın feyillerge ózgelik dáreje delinedi. Mısalı: Azat Asanǵa qosıq aytqızdı, basqa balalarǵa saz sherttirdi. Bul gáptegi ózgelik dáreje feyilleriniń is-háreketi grammatikalıq baslawısh (Azat) arqalı islenip turǵan joq, ózge birewler (Asan hám basqalar) tárepinen islengen. Ózgelik dáreje feyili tómendegi qosımtalar arqalı jasaladı:

  1. -dır/-dir, -tır/-tir bul qosımta keyni dawıssız seslerge pitken túbir hám dórendi feyillerge jalǵanıp, ózgelik dáreje formasın jasaydı. Mısalı: aldır, kóndir, ayttır, ishtir, jazdır t.b.

  2. -qız/-kiz, -ǵız/-giz qosımtaları kóbinese awıspalı feyillerge jalǵanıp, awıspalı ózgelik dáreje feyilin jasaydı. Sen qalaǵa bar. (awıspalı). Sen úkeńdi qalaǵa barǵız. (awıspalı) Bul qosımta -dır/-dir, -tır/-tir qosımtası menen sinonim bolıp keledi. Mısalı: alǵız-aldır, aytqız-ayttır, kiygiz-kiydir, ishkiz-ishtir, jazǵız-jazdır t.b.

  3. -ıt/-it, -t qosımtaları arqalı dawıslı seslerge yamasa r, l, y, k, q dawıssızlarına pitken feyillerge jalǵanıp, ózgelik dáreje jasaladı: oqıt, ornat, jılıt, tanıt, bosat, semirt, qozǵalt, azayt, kóbeyt, qorqıt, úrkit.

  4. qar/-ker, -ǵar/-ger, -qır/-ki, -ǵır/-gir, -ar/-er, -ır/-ir, -set qosımtaları kóbinese awıspalı, geyde awıspasız feyillerge jalǵanıp, ózgelik dáreje feyilin jasaydı: jatqar, ótker, pitker, ozǵır, qaytar, shıǵar, asır, pisir, batır, ushır, qashır, jetir, kóshir, kórset t.b.

Ózgelik dáreje qosımtaları biriniń ústine biri jalǵanıp, qospalanıp kelip te qollanıladı. Bunday jaǵdayda, kóbinese ózgelik dárejeniń –dır, -t, -qız qosımtalarınıń qabatlasıp qollanılıwı aktiv ushırasadı. Bul qosımtalar eki den bes, altıǵa shekem qabatlasıp qollanıladı. Mısalı: al-dır-t, al-dır-t-qız, al-dır-t-qız-dır, qal-dır-t-tır-ǵız-dır-t.
Belgisiz dáreje: Is-háreket iyesi belgisiz bolıp kelgen feyillerge belgisiz dáreje dep ataladı. Mısalı: otın shabıldı, gerbish órildi, jay salındı t.b. Belgisiz dáreje kóbinese morfologiyalıq usıl menen jasaladı: Olar tómendegishe jasaladı:


  1. Download 0,6 Mb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   93   94   95   96   97   98   99   100   ...   248




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish