Abdullayeva sarvinoz

Totli damlar ketdi, bag’ir o’ti so’ndi.  
                                                     (Qutadg’u bilig. 20-bet) 
“Totli”  so’zining  asl  ma’nosi  “ta’mi,  mazasi  yaxshi,  mazali,  lazzatli, 
shirin”(O’.T.I.L.  II  tom.209-bet).  Bunda  (totli  damlar)“  totli”  so’zining  asl  
ma’nosi(tam)  dan  chetlanib,  ko’chma  “lazzat  bag’ishlovchi,  shirin 
nash’ali”ma’nosida qo’llangan. Natijada jumlada ma’no nozikligi ta’minlangan 
va bu tushunchani yanada aniq  ifodalashga xizmat qilmoqda. 
Bundan  tashqari  “bag’ir  o’ti”  birikmasida  ham  metafora  asosida  ma’no 
ko’chishi  yuzaga  kelgan.  Ushbu  birikmada  ikkala  so’z    ham  metafora  asosida 
birikkan.  Bunda  “bag’ir”  so’zining  bosh  ma’nosi  “jigar,  ya’ni  odam  va 
hayvonlarning  o’t(safro)  ishlab  chiqaradigan  organi”(O’.T.I.L.  I  tom.89,277-
betlar)  ma’nosini  bildiradi.  Mazkur  (“bag’ir  o’ti”)birikmadagi  bag’ir  so’zi 
o’zining  bosh    ma’nosi(organ)dan  chekinib,  ko’chma    “his-tuyg’u  va