A zeki veliDÎ togan bugünkü TÜRKİLİ (TÜRKİstan) ve yakın

îdermişti. Teke Türkmenlerinden Toktamış ve Ötemiş kabilelerinden yardım gelmişti.
Kazak sultanlarından meşhur Kinesarının oğulları Khokand tabii -olup, Karatav’da «Türkistan» şehri civarında konup göçerlerdi. Bun­lardan Sadık Sultanın göstereceği kahramanlıklar, dillerde destan •olmuştur. Bu zat, kendi etrafına topladığı Kazak fedaileriyle beraber, Alimkula yardım ediyordu. Alimkulun ölümünden sonra da Taşkend; müdafaa etti. Bukhara askerlerinin İrcar ve Semerkant müdafaası sı­rasında Sadık Töre, Sır Derya havzasında' Rusların arkasına taarruz ediyordu. Zire Bulak müdafaasında Emir Muzafferin firarından sonra, yine Khıyyaîılar ve Türkmenlerle beraber, Ruslara karşı harbetti. Emir Muzaffer, Rusların her hangi taleplerine razı olacağını bildirdi­ğinde, Karşı hâkimi olan veliaht Abdülmelik Han, babasına karsı ■ is­yan etti. Mangıt emirine düşman olan Kineges kabilesi beğleri Sehri- sebz «hâkimi, (yani mutasarrıfı) A.cımavh oymağından Hekim Bek ve oğlu,Baba Bek, Kitab «hâkimi» Taraklı oymağından Cüre Bek Dâdkhâh, Rusîar Semerkanda geldiğinde, emîri tepelemek için fır­sattan istifade fikrinde oldularsa da, Semerkandı Ruslar işgal ettikten sonra, kendi başlarına Ruslara karşı muharebeye başladılar. İşgal edi­len Semerkandı istirdat fikriyle muhasara ettiler. Semerkand vilâyeti Khıtay ve Kıpçak kabileleri, Çilek civarında Abdülgaffar nam reisleri idaresinde 25.000 kadar asker teşkil ederek, yine Rusların yollarını .kesmişlerdi. Bunların bir kısmı dâ Kineges beğlerinin Semerkandı mu­hasarasına yardım etti (2-7 hajziran 1 868). Semerkand ahalisi de¹⁹⁹ muhasara edenlere muavenette fedakârlık gösterdlier. Sultan Sadık ise, bu sırada Kette Korgan da Rusların bütün mühimmatını ele geçirdi Kermine ve Bukhara askerleri Sultan Sadık tarafına geçmişti. Bu sırada emîrin ordusunda Sadık tarafına temayül pek bariz idi. Bütün Bukhara işlerini kendi eline almasını teklif eltiler. Fakat Sadık ikbalperest bir zat değildi. Bukhara zimamdarının tabiatını mütelevvin ve kararsız bildiğinden ve mürailiklerini de iyi tanıdığından, bu teklifi reddetti. Bukhara ' emîri Muzaffer Ruslarla birleşmiş olmasa idi, Abdülmelik Töre, Cüre Bek, Baba Bek, Abdülgaffar ve Sadık Sultanlar haziran ortasında Rusları tamamen yok edecekler ve, mister Schuler’in dediği gibi, Ruslardan Sibiryaya belki bir nefer bile dönemiyecekti. Emîr Mu­zaffer ve rus generali Abramov birleşerek, Abdülmelik Töre, Baba Bek, Cüre Bek ve Sadıkm harekatını tenkil edebildiler. Abdülmelik 400 adamıyla 22 ilkkânunda, Sadık 60 adamıyla 10 sonkânunda (yıl 1869) Khıyvaya geldiler. Afgan şehzadesi Abdürrahman Han da ora- ja gelmişti. Yirmi gün kalıp Bukharaya gitti. Bu mültecilere Konrat
-Rehmed Rahim fevkalâde hörmet gösterdi. Sadık Töre Khıyva mü­dafaasında bulundu. Khıyva, ,1873 te general Kaufmann’m idaresinde gönderilen rus ordusûTârafından işgal edildi, ve MehmedfRahim Han pa3^rtahtmı kaybettiği gün, Rus çarının âli hâkimiyetini kabul ederek, Ruslarla bir muahede imzaladı. Khıyvalılar, Rusîara karşı gereği gibi ciddi mukabelede bulundular^-’.Rusların işgalinden ve sulhun akdinden •jonra, Sadık Töre, Türkmenistana, oradan da Afganistan ve Pamir yoluyla Kaşgara gidip, \ akub Beğin ölümünden sonra da orasının mü­dafaasında büyük fedakârlıklar gösterdi. Ab d ül m elik Töre ile C-üre- Bek Dâdkhâh m amca zadelerinden Azim Bek de Kaşgara, Yakub Be- ge gelmişlerdiyse de nihayet, orasını terkederek Hindistan yoluyla İs- ^r an bu! a gelip, orada ikamet ettiler (Semerkand müdafaasında hiyanet eden Afgan prensi İskender Han da, Moskova-Londra yoluyla' 187 7 yılında İstanbula gelmişti. Abdülmelik, sonra Hindistana gidip, 1909 ynıncia orada Peşaver civarında öldii~'^,:;). Nur Ata civarındaki Öz- nekierden «Nazar Nayman» adında bir kahraman, Sadık Sultanın dos­tu idi. Bunlar ve Abdülmelik Töre hakkında Özbek ve Kazaklarda des­tanlar ve şiirler vardır. Bu destan ve şiirler, Rus hâkimiyeti devrinde ^{200 •}