A. Z. Umarov Avtomobillar texnik ekspluatasiyasi

0
rtit-(C a,C e)
2
(AI,Fe)
3
[Si
20 7
][Si
0 4
]
0
(
0
,
0
H). 
Tarkibida: 
Ce20 3-6 % gacha, (La. . .)20 3-7 % bo‘ladi. Bulardan tashqari 
FeO,MgO, 
MnO 
8% 
gacha, 
V20 3, 
Si20 3, 
ThO;r-3,8% 
gachaaniqlangan. 
Monoklin singoniyali, 
simmetrik ko‘rinishi 
rombo-prizmatik, qalin ustunsimon, ba’zan nayzasimon, ko‘pincha 
xol-xol donalar tarzida topiladi. Rangi qoramtir, mumdek qora, 
gohosariq, 
yaltirashi 
shishadek 
(mumsimon), yog‘langandek. 
Ortitning qattiqligi 6, ancha m o‘rt, chig‘anoqqa o'xshash yuzalar 
hosil qilib sinadi. Uning solishtirma og'irligi 4,1; radioaktivlik 
xususiyatga ega. Tabiatda qora rangiga, mumsimon yaltirashiga, 
notekis )Oizalar hosil qilib sinishi ortit uchun mansub belgi 
hisoblanadi. Ortit xol-xol donaholida ko‘pincha intruziv jinslarda
119

---

granit, sienit va ularning pegmatitlarida, ba’zan gneys, kontakt- 
metasomatik konlarda ham topilgan.
B eriil-B e2Al2[Si60 i
g]. Tarkibida: B eO -14,1% , AI20 3-19,0% , 
Si02-66.9% , aralashma holida K20 , Li20 , Rb20 - 7 % gacha 
uchraydi. U geksagonal singoniyali, k o ‘rmishi digeksagonal- 
dipiramidal. Berillning kristallarianiq tuzilgan ustunsimon yoki 
prizmatik qiyofaga ega. Uning rangi och yashil, sarg ish , yashil, 
havorang, tiniq yashil. Rangsiz shaffof xillari ham uchraydi. 
Rangiga qarab quyidagi xillarga bo iin ad i. 1) zumrad och yashil, 
yashil va shaffof xillari eng qimmatbaxo hisoblanadi. 2) akvamarin- 
tiniq ko‘kimtir havo rang, 3) vorobevit-pushti rangli va 4) geliodor- 
sariq shaffof. Bulaming barchasi shishadek yaltiraydi. Uning 
qattiqligi 7,5-8,0, ancha m o‘rt, notekis yuzalar hosil qilib 
chig4anoqqa o‘xshab sinadi. Solishtirma og‘irligi 2,6-2,9.