A toshmatov, sh sh. Magzumova

TIBBIY XODIMLARN1 PSIXIATRIK MUASSASA
SHAROITIDAISHLASHINING 0 ‘ZIGA XOS
XUSUSIYATLARI
Tibbiy xodimlami psixiatrik muassasalarda ishi, boshqa shifoxonalardan 
farqlanadi va o ‘ziga xos xususiyatlarga ega. Bu, ayniqsa, o'tkir holatida 
bilinadigan ruhiy kasalliklarning bir qator jihatlari bilan bog‘liq:
1. 0 ‘z -o ‘zini tanqid yo'sinida kasalligini anglash yo'qligi va ruhiy 
buzilish mavjudligiga qaramasdan davolanishdan bosh tortish.
2. T a’qib yoki ijtomoiy qarshi yo‘naltirilgan imperativ gallutsi- 
natsiyalari bilan birgalikda ta ’sir fikrlarining bo'lishi mumkinligi.
3. 0 ‘z joniga tajovuzkorona (suitsidal) fikrlar va harakatlar mavjudligi.
4. Ong buzilishi bilan psixotik holat (deliriy, oneyroid, namozshom- 
simon buzilish, amensiya).
5. Psixomotor qo ‘zg‘alish va impulsiv harakatlar.
6. Harakatsizlik va ovqatdan bosh tortish (katatonik stupor, zaharianish 
fikriari, hid va ta’m bilish gallutsinatsiyalari, asabiy anoreksiya va boshqalar)
S h u n d a y h o la tla r u c h ra sh i m u m k in lig i sababli, p six iatrik
shifoxonaning barcha bemorlari tibbiy xodimlar nazorati ostida, ba’zi 
bemorlarga qattiq nazorat talab etiladi, ammo bemorning nazorat ostida 
bo'lishi o ‘tkir holatni bartaraf etish va vaqt bilan chegaralangan. Bu o ‘z 
ahvolini o ‘zi nazorat qilish paydo bo‘lishi bilan bog'liq (insayt).
Oziq-ovqat va boshqa bemorlarga yaqinlari tomonidan beriladigan
narsalar
bemoiga taqiqlangan va hatto xavfli bo‘lgan narsalar (masalan, 
giyovand m oddalar spirtli ichimliklar, ignalar, soqol olish anjomlari, 
gugurt, yozadigan ruchka) qo‘liga tushishining oldini olish maqsadida, 
sinchkovlik bilan tekshirilishi lozim. Turli tashkilotlarga yozilgan 
bemorlarning xatlari, arizalari, arznomalari shifokor yoki hamshira 
tom onidan o ‘qib chiqilishi lozim. M a’nosiz fikrlar bildirilgan, yaqqol
124

---

kasallik belgisi bo ‘lgan mazmunli xatlar yuborish kerak emas. Bunaqa 
xatlami hamshira shifokorga berishi lozim.
H am shira farroshlarni barcha majburiyatlarining bilishi, ham m a 
farroshlaming ishini kuzatishi kerak, biron bir farroshni almashtirmasdan 
postdan chetlashtirm aslikni esida tutishi lozim. Agar postdagi farrosh, 
m a’lum bir sababli chetlashtirilgan bo‘lsa, hamshira darhol uning o ‘rnini 
boshqa farrosh bilan almashtirishi kerak, agar o'rniga odam b o ‘lmasa, 
farrosh qaytib kelgunga qadar, o ‘zi turib turishi kerak. Navbatchilik 
tugagach, boshqa navbatchi kelmaguncha, postni tashlab ketish mumkin 
emas. Postga kirishayotgan yangi navbatchi farroshlarga, hamshira qaysi 
bemorlar qattiq nazoratga, parvarishga muhtojligi haqida ko'rsatma berishi 
lozim. Nazorat na kunduzi, na kechasi susaymasligi kerak; shunaqa bemorlar 
joylashtirilgan palatada (nazorat palatasi), kechasi yorug'lik yetarli dara- 
jada bo'lishi lozimi. Agar bem or hojatga chiqsa, farrosh eshikdagi darcha 
orqali uning harakatlarini kuzatishi kerak.