A s o s L a r I toshkent irrigatsiya va qishloq xo‘jaligini

o ‘y n a sh g a n
esi pastlar» deb qaraydilar. Ana shu xudbin va mah- 
dud «omma» qaysi yerda kamayib borsa, o‘sha jamiyatda taraqqi­
yot yuksak darajaga ko‘tariladi. Zero, ziyolilik keng m a’nodagi 
fidoyilikdir. Shu bois mustaqilligimizning ilk kunlaridanoq bizda 
ziyolilik tamoyilini har bir fuqaroga singdirish uchun muntazam 
kurash olib borilmoqda. Uni singdirish esa ma’naviyatni yuksalti- 
rish orqali 
ro ‘yob ga 
chiqadi.
Mehnatsevarlik 
— ijtimoiy foydali mehi at uchun o‘z vaqti 
va kuchini berishga tayyorlik holati. Mehnatsevarlik mehnatga 
bo‘lgan ijobiy munosabatning namoyon bo‘lishidir. Shaxs man-
287

---

faati nuqtayi nazaridan, mehnatsevar insonning o‘z hayotida mu- 
vaffaqiyatga erishish garovi bo'lsa, axloqiy nuqtayi nazardan xalq 
farovonligini ta ’minlash uchun zarur faoliyatdir. Mehnatsevar- 
likning yo‘qligi va dangasalik esa nuqson sifatida qaraladi. Shu 
bilan birga, ishga haddan tashqari ruju qo‘yish ijtimoiy manfaatlar 
nuqtayi nazaridan biroz qoralanadi ham. Bunday mehnat, ya’ni 
o‘zaro munosabatlar evaziga mehnatga ruju qo‘yish, shaxsning 
o‘z egoistik maqsadi yo‘nalishidagi faolligi deb qaraladi. Shuning 
uchun mehnatga baho berishda masalaning ma’naviy jihati us- 
tunlik qiladi.
Tinchlikparvarlik 
— shaxs axloqi va m a’naviyatini belgilovchi 
fazilatlardan biri bo‘lib, u urushlarga yo‘l qo‘ymaslik, davlatlararo 
nizo va mojarolarni siyosiy vositalar bilan hal etish, mamlakat 
ichidagi kelishmovchiliklarni tinch yo‘llar bilan bartaraf qilish, 
inson huquqi va qonun ustuvorligini ta’minlash tamoyillarini ifo­
dalovchi tushunchadir.
Tinchlikparvarlikning yana bir ko‘rinishi bu totuvlik bo‘lib, 
1) tor ma’noda — odamlar, oila, mahalla yoki guruh a’zolari ora- 
sidaga o‘zaro m a’naviy-murosaviy munosabat; 2) keng m a’noda 
fuqarolarning ma’naviy-axloqiy mezonlari, xatti-harakatlari, 
hayotga munosabatlarida ko‘zga tashlanadigan m a’naviy hodisa. 
Totuvlik jamiyatda turli xil ijtimoiy qatlam va guruhlarning turli 
millat, irq va dinga mansub kishilarning o‘zaro munosabatlari­
da, ularning muayyan davlat siyosatiga bo‘lgan munosabatlarida 
hamfikrlilik tamoyili asosidagi umumiylikni anglatuvchi tushun­
cha hamdir.
Axloqiy me’yorlar ham inson hayotida muhim ahamiyat kasb 
etadi.