A. Ǵofirov, G. Qdırbaeva

Óz betinshe úyreniw ushın sorawlar

1. 
   Toǵaydan xalıq xojalıǵında qanday maqsetlerde paydalanıladı?
   
2. 
   Bas (tiykarǵı) paydalanıw ne?
   
3. 
   Orta (aralıq) paydalanıw ne?
   
4. 
   Qaptal (járdemshi) paydalanıw ne?
   

QORǴAYTUǴÍN TOǴAY TEREKLERI POLOSALARÍ SISTEMASÍ
Toǵay terekler otırǵızılıwı sisteması basqa ilajlar kompleksi menen birgelikte topıraqtı samal hám suw eroziyasınan, eginlerdi ıssı hám kúshli samallardan saqlaydı, atızlar ıǵallıǵın jaqsılaydı, qurǵaqshılıqtıń zıyanlı tásirin páseytedi. Awıl xojalıq eginleriniń ónimdarlıǵ ixota terekleri otırǵızılıwı qorǵawındaǵ jerlerde ashıq jerlerdegige salıstırmalı biraz joqarı. Bunnan tısqarı, toǵay melioraciyası atızlarda agrotexnikalıqa jumısları nátiyjesin asıradı, kórinisti jaqsılaydı, insan jasaytuǵın ortalıqtı salamatlastıradı. Bulardıń hámmesi tábiyattı qorǵaw hám awıl xojalıq islep shıǵarıwınıń tábiyiy shárayatın jaqsılaw mashqalasın sheshiwde toǵay melioraciyası áhmiyetin jánede asıradı.
Topıraqtı suw hám samal eroziyasınan saqlawǵa, mikroıqlımdı jaqsılawǵa qaratılǵan toǵay melioraciyası toǵay terekleri otırǵızıwdıń sistemasın shólkemlestiriwdi názerde tutadı.
Belgilengen maqsetke qaray toǵay terekleri sisteması orınnıń rel`efi hám topıraǵın esapqa alıp jaylastırılǵan tómendegi qorǵawshı toǵay terekleri otırǵızıwdı óz ishine aladı:
- atızlardıń qorǵalatuǵın (ihota) toǵay terekleri sızılması (otırǵızılıwı). Olar atızlarda eginlerdi ıssı ıssı hám kúshli samaldan saqlaw ushın tegis jerlerde hám suw bolıw sızıqları átirapında jaylastırıladı;
- suw aǵımın tártipke salıp turıwshı keńligi 15 metrge shekem bolǵan toǵay terekleri otırǵızılıwı hám puta ósimliklerinen dúzilgen tosıq (kulis)lar. Bular suw aǵımın tártipke salıw hám qarlardı bliw maqsetinde qıyalıǵı 2^o< bolǵan súrim jerlerde jaylastırıladı. Aytılǵanlardan tısqarı olar atızlarda suw eroziyasınıń aldın alıw hám mikroıqlımdı jaqsılaw ushın xızmet qıladı;

• 
  jarlıqlar (daralar) aldı toǵay terekleri otırǵızılıwı, keńligi 15….21 m, daralar hám jarlıqlardıń jaǵası boylap jaylastırıladı.