|
1.2-rasm
Y uzalarning g ‘a d ir-b u d u rlik k lasslari.
0 ‘zD St 2789:98 da
yuzalarning 14 ta g ‘adir-budurlik klasslari qabul qilingan. Bunda 1-g‘adir-
budurlik klassi — eng dag‘al, 14-g‘adir-budurlik klassi esa eng yuqori
sifatli yuzaga to ‘g ‘ri keladi.
Yuzalarning g ‘adir-budurlik klasslari Ra va Rz parametrlaming sonli
qiym atlari bilan aniqlanadi. A m alda detal yuzasining g ‘adir-budurlik
klassi etalonlarda solishtirish yoki maxsus asboblar yordamida aniqlanadi.
D etal yuzasining g ‘adir-budurlik k lassi uning ishlash sharoiti,
yuzaning ishlash vaqtidagi ahamiyati, texnologik, iqtisodiy va boshqa bir
qancha faktorlar nazarda tutilgan holda konstruktor tomonidan belgilanadi.
Yuzalarning 6-12 g ‘adir-budurlik klasslari uchun Ra asosiy shkala,
1-5, 13 va 14 g ‘adir-budurlik klasslari uchun Rz asosiy shkala qilib qabul
qilingan.
Y uzalarnin g g ‘a d ir-b u d u rlig in i ta sn ifla sh n o rm a lan g a n baza
uzunligidagi yuzalarda
Ra
va/? parametrlaming sonli qiymatlari b o ‘yicha
amalga oshiriladi (
1
.
1
-jadval).
12
Yuzalarning g ‘adir-budurlik klasslari
l.l-ja d v a l
Yu
zalarning
g'adir-
budurlik
klasslari
(sinflari)
Yuzalarning parametrlari,
mm
hisobida
B
az
a
u
z
u
n
lig
i
m
m
Ishlatilish misollari
R
■
R
1
2
3
4
5
1
-
320 dan 160
gacha
8,0
Press va qaychi bilan kesilgandan
keyin hosil bo'lgan yuza
2
-
160 dan 80
gacha
Muhim bo‘lmagan detailaming
birikmaydigan yuzalari, payvand
choklari yuzalari
3
80 dan 40 gacha
0 ‘rtacha aniqlikdagi bolt, gayka
yuzalari, faska, ariqcha, galtel
yuzalari. Ponasimon shponkalar-
ning tayanch bo‘lmagan yuzalari.
Korpuslar
va
staninalaming
tayanch yuzalari
4
-
40 dan 20 gacha
Yuqori aniqlikdagi bolt va gayka
yuzalari, vint va shtift yuzalari. Di-
ametri 15 mm gacha bo'lgan bolt,
vint, shpilka uchun teshik yuzalari
5
-
20 dan 10 gacha
2,5
Val, o ‘q, gupchaklar va salnik vtul-
kalarining ishlamaydigan yuzalari
6
2,5 dan 2,0
gacha
Porshen yubkasining ichki yuzasi
2,0 dan 1 ,6
gacha
Tishli g'ildiraklaming ishlamay
digan yuzalari. Vtulkalar, muftalar,
salniklaming ishlamaydigan yu
zalari
2
3
4
5
1,6 dan 1 ,25
gacha
Tishli g'ildiraklaming gupchagi
uchun tayanch bo'ladigan tores
yuzalar. Sirpanish podshipniklari
korpuslarining ichki yuzalari
7
1,25 dan 1,0
gacha
1,0 dan 0,80
gacha 0,80 dan
0,63 gacha
8,0
Shpotika va shponka ariqchalari-
ning ishlovchi yuzalari. Tash-
qi ko‘rinishiga yuqori talablar
qo‘yiladigan detailaming yuzalari
13
8
0,63 dan 0,50
gacha
Bolt qopqog‘ining silindrlar bi
lan jipslashadigan yuzasi. Sferik
tayanchlaming
yuzalari,
shkif,
tormoz barabanlarining ishlovchi
yuzalari. Tishli g ‘ildirak, vtulka
va shunga o'xshash detallaming
o'tqazish yuzalari
9
0,32 dan 0,25
gacha
Tirsakli va taqsimlash vallari ishla-
maydigan bo‘yin yuzalari. Tirsakli
valda vkladish uchun mo'ljallan-
gan uyaning yuzasi. Yurgizuvchi
vintlaming ishlovchi yuzalari. Teb-
ranma podshipniklar uchun qilin-
gan val bo‘yinlari va shunga
o'xshashlar.
10
0,160 dan 0,125
gacha 0,124 dan
0,100 gacha
0,100 dan 0,080
gacha
2,5
Porshen tubining tashqi yuzasi.
Porshen barmog‘i uchun bobish-
kada ochilgan teshiklar yuzasi.
Uzatuvchi
vallaming
ishlovchi
bo'yinlari. Yuqori tezlikda ishlay-
digan muhim uzatmalaming sharik
va roliklari. Podshipniklar uchun
o'yilgan val bo'yinlarining yuzasi
11
0,080 dan 0,063
gacha,
0,063 dan 0,050
gacha,
0,050 dan 0,040
gacha
Tez yuruvchi dvigatellar tirsakli
va taqsimlash vallarining yuzalari.
Klapanlaming ishlovchi yuzalari.
Porshen yubkasining tashqi yuzasi
va shunga o ‘xshagan detallaming
yuzalari
12
0,040 dan 0,032
gacha
Silindr yuzasining ko'zgusi. Por
shen barmog‘ining tashqi yu
zasi.
Podshipniklaming
sharik
va
roliklari.
Friksionlaming
ishqalanish yuzalari
13
0,100 dan 0,080
gacha,
0,080 dan 0,063
gacha,
0,063 dan 0,050
gacha
0,08
Yuqori tezlikda ishlaydigan muhim
uzatmalardagi sharik va roliklar.
4 va 5-aniqlik sinflari uchun
mo ‘Ijallangan chekli kalibrlaming
о Ichash yuzalari, о ‘rtacha aniqlik
bilan о 'Ichaydigan о ‘Ichash
asboblarining о Ichash yuzalari
14
0,050 dan 0,040
gacha,
0,040 dan 0,030
gacha.
0,030' dan 0,020
gacha,
0,020 dan 0,010
gacha
Yuqori aniqlik bilan o'lchaydigan
o‘lchash asboblari va kalibrlaming
o‘lchash yuzalari (2 va 3-aniqlik
sinflari). Plitkalaming o ‘lchash yu
zalari. Yuqori aniqlik bilan o'lchay
digan plitkalaming o ‘lchash yu
zalari. Juda muhim detallaming
ishlaydigan yuzalari
14
Shimingdek, bu m ashinasozlik va asbobsozlik sanoatidagi ilg ‘or
zavodlam ing tozalik klasslarini q o ‘llash tajribalaridan olingan m isollar
keltirilgan.
Yuzalarning g ‘adir-budurlik xarakteristikasi ularga har xil usullar bi
lan ishlov berishga bog‘liq.
Detal yuzasining g‘adir-budurligi bilan uning aniqligi orasida, albatta,
m a’lum b o g ‘lanish bor. Yuqori aniqlik uchun q o ‘llanilgan usul bilan
ishlov berilgan yuza yuqori darajali g ‘adir-budurlik klassini ham beradi.
Masalan, abraziv pardozlash chambaragi bilan ishlov berish natijasida 2-3
aniqlik klassiga va 6-7 g‘adir-budurlik klassiga erishish mumkin. Ammo
ayrim hollarda yuqori aniqlik klassi talab qilinmasa ham (masalan, har xil
dekorativ buyumlar uchun) yuqori g ‘adir-budurlik klasslari talab qilinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
