|
G ‘adir-
budurliklar
yo‘na-
lishlarining
turlari
Sxematik
tasvirlar
Izohlar
Parallel
Chizmada tasvirlangan yuzaning
g ‘adir-budurligi qo‘yilgan
talablar parallel chiziqlar
Perpen-
dikulyar
r m r
Chizmada tasvirlangan yuzaning
g ‘adir-budurligi qo‘yilgan talab
lar perpendikulyar chiziqlar
Kesishuvchi
Chizmada tasvirlangan yuzaning
g ‘adir-budurligi qo‘yilgan
talablar ikki tomonga og‘ma
bo‘lgan kesishuvchi chiziqlar
18
Ixtiyoriy
ё§Ш
Chizmada tasvirlangan yuzaning
g ‘adir-budurligi qo‘yilgan
talablar ixtiyoriy chiziqlar
Aylanasimon
HI
Chizmada tasvirlangan yuzaning
markaziga nisbatan uning
g ‘adir-budurligi taxminiy
aylanasimon chiziqlar
Radial
Ф
Chizmada tasvirlangan yuza
ning markaziga nisbatan uning
g ‘adir-budurligi taxminiy radial
chiziqlar
Yuzalarning g‘adir-budurlik belgilarini chizm alarda ko‘rsatish
qoidalari.
Yuzalarning g ‘adir-budurlik belgilari detal tasvirlarining kontur,
chiqarish chiziqlariga yoki chiqarish chiziqlarining tokchalariga qo‘yiladi
(1.7-rasm ). Belgilam i chiqarish chiziqlariga qo ‘yganda imkoni boricha
o ‘lcham chiziqlariga yaqinroq joylashtirish lozim.
G ‘adir-budurlik belgilarini chiqarish chiziqlariga qo‘yilganda imkon
boricha o ‘lcham chiziqlariga yaqinroq joylashtirish kerak.
Y uzalarning g ‘adir-budurlik b elg ilarin i d etaining faqat birgina
tasvirida emas, balki yaqqolroq tasavvur etish mumkin bo ‘lgan tasvirida
ko ‘rsatish kerak.
19
Chizma maydonida joy yetishmagan hollarda yuzaning g ‘adir-budurlik
belgilari bevosita o ‘lcham chiziqlariga yoki o ‘lcham chiziqlari davomiga,
shuningdek, chiqarish chizig‘ini uzib joylashtirishga yo ‘l qo‘yiladi (
1
.
8
-
rasm). Detaining ko‘rinmas kontur chizig‘iga o‘lcham qo‘yilgan hollarda,
bu kontur chizig‘iga mazkur yuzaning g ‘adir-budurlik belgisini qo‘yish
mumkin (1.9-rasm).
Yuzalarning g ‘adir-budurligi tokchasiz belgilar bilan belgilanganda bu
belgilar chizmaning asosiy yozuviga nisbatan
1
.
1 0
-rasmda ко ‘ rsatilganidek
joylashtiriladi. A gar yuzalar shtrixlangan zonada joylashgan b o ‘Isa,
1
.
1 1
-rasmdagidek, ulam ing g ‘adir-budurlik belgilari chiqarish chizig‘ida
joylashtiriladi.
Ж
'
■
(
%
apty
Yuzaning g ‘adir-budurlik b elg ilari tokchali b elg ilardan iborat
b o ‘Isa, ularni chizm aning asosiy yozuviga nisbatan
1
.
1 1
-rasm,
a
va
b
da k o ‘rsatilgandek joylashtiriladi. A gar yuzalar shtrixlangan zonada
joylashgan bo ‘lsa, ulam ing g ‘adir-budurlik belgilari chiqarish chizig‘ida
ko‘rsatiladi (
1
.
1 1
-rasm,
a
va
b).
Detaining barcha yuzalarining g ‘adir-budurligi bir xil b o ‘lsa, belgi
chizm aning yuqorigi o ‘ng burchagiga joylashtiriladi va k o ‘rinishlarida
q o ‘yilm aydi (
1
.
1 2
-rasm). G ‘adir-budurlik belgisi uzilib k o ‘rsatilgan
yuzaning faqat bir qism ida, im kon boricha o ‘lcham q o ‘yilgan jo y g a
yaqinroq joylashtiriladi (1,13-rasm). Detaldagi k o ‘rsatilmagan yvizalaming
g ‘adir-budurligi bir xil b o ‘lsa, ulam ing belgisi chizmaning yuqori o ‘ng
burchagiga qavs ichidagi shartli belgi oldiga qo ‘yiladi (1.14-rasm).
20
Bu belgilar detal ko ‘rinishida qo ‘yilgan belgilarga nisbatan taxminan
1,5 m arta kattaroq tasvirlanadi. Qavs ichida belgi detal k o ‘rinishida
qo‘yilgan belgilarga teng bo‘lishi lozim.
Ishlov berilmaydigan yuzalar uchun uning belgisi qavs ichidagi belgi
oldiga qo‘yiladi (1.15-rasm). Bu yerda detail ko ‘rinishlarida ko‘rsatilmagan
yuzalarga ishlov berilm aydi yoki yetkazib beriladigan holatida saqlab
qolinadi. Detallardagi takrorlanadigan teshiklar, tishlar, shlitsalar, o ‘yiqlar
kabi yuzalaming g ‘adir-budurligi bir xil bo‘lsa, faqat bir marta qo‘yiladi
(1.16-rasm, a, b).
Detaining bitta yuzasidagi g ‘adir-budurlik har xil bo‘lsa, bu qismlar
ingichka chiziq bilan chegaralanib, har biri uchun belgilar alohida qo‘yiladi
(1.17-rasm ). Tishli g ‘ildiraklam ing profillari chizm ada tasvirlanm agan
b o ‘lsa, ularning ishlovchi yuzalarining g ‘adir-budurlik belgilari yuzani
bo‘luvchi chiziqqa (boshlang‘ich aylanaga), globoidli chervyak va u bilan
ishlovchi g ‘ildirakda esa b o ‘lish aylanasiga qo‘yiladi (1.18-rasm).
21
ЧУ
й
ii.
t£ \*
Do'stlaringiz bilan baham: |
